چرا بعضی دوستی‌ها انرژی می‌گیرند و بعضی می‌گیرند؟
همه‌ی ما تجربه کرده‌ایم که بعد از دیدن یک دوست، حس خوبی داریم و انگار دنیا برای چند ساعت روشن‌تر شده است. اما گاهی هم بعد از دیدار با یک دوست خاص، احساس خستگی، بی‌انرژی بودن یا حتی کوچکی و بی‌اهمیتی می‌کنیم.
این احساس معمولاً به این دلیل است که رابطه‌ی ما با آن دوست ناسالم است — نه به این معنا که او بد باشد، بلکه به این معنا که تعاملات بین شما متعادل نیست. بعضی دوستی‌ها می‌توانند به جای رشد و آرامش، باعث فرسودگی روانی شوند. در این مقاله، سه نشانه‌ی مهم دوستی ناسالم را بررسی می‌کنیم و توضیح می‌دهیم چرا این الگوها رخ می‌دهند و چگونه می‌توان آنها را تشخیص داد
بخش اول: تماس فقط وقتی چیزی لازم دارند
همه‌ی ما دوست داریم برای دوستانمان وقت بگذاریم و به آنها کمک کنیم. اما اگر متوجه شدید که دوستتان تنها زمانی سراغ شما می‌آید که به چیزی نیاز دارد، این یک هشدار است.
مثال روزمره
فرض کنید شما با یک دوستتان تماس می‌گیرید تا درباره‌ی یک موفقیت کوچک در کارتان حرف بزنید، اما او بهانه می‌آورد یا نمی‌تواند وقت بگذارد. اما همین دوست، وقتی خودش نیاز به کمک یا مشاوره دارد، شما را بی‌درنگ پیدا می‌کند و ساعت‌ها صحبت می‌کنید.
این الگو ممکن است ابتدا به چشم نیاید، اما به مرور باعث می‌شود احساس کنید رابطه فقط یک‌طرفه است و شما همیشه در نقش «منبع» هستید، نه دوست برابر.
تحلیل روان‌شناختی
روان‌شناسی اجتماعی نشان می‌دهد که روابط پایدار و رضایت‌بخش، رابطه‌ای متقابل و دوطرفه هستند. اگر همیشه یک نفر بدهکار و دیگری طلبکار باشد، احساس بی‌عدالتی و کاهش ارزش شخصی ایجاد می‌شود. این نوع رابطه‌ها به مرور زمان می‌توانند فشار روانی و استرس ایجاد کنند و شما را از تجربه‌ی دوستانه لذت‌بخش محروم سازند.
بخش دوم: شنونده‌ی دائمی بودن
در دوستی سالم، هر دو طرف فرصت دارند که احساسات و تجربیات خود را بیان کنند و شنیده شوند. اما در دوستی ناسالم، شما اغلب شنونده‌ی دائمی هستید.
مثال روزمره
شما با دوستتان قرار می‌گذارید و او شروع می‌کند به شرح مشکلاتش: فشارهای کاری، اختلافات خانوادگی یا حتی نگرانی‌های روزمره. شما گوش می‌دهید، همدلی می‌کنید، مشاوره می‌دهید، و انرژی صرف می‌کنید. اما وقتی شما می‌خواهید درباره‌ی تجربیات خودتان حرف بزنید، او یا بی‌توجه است یا موضوع را تغییر می‌دهد.
تحلیل روان‌شناختی
این الگو باعث فرسودگی عاطفی و کاهش انگیزه برای برقراری ارتباط می‌شود. وقتی شما به‌طور مداوم مسئولیت عاطفی دیگری را بر عهده می‌گیرید، احساس می‌کنید صدایتان شنیده نمی‌شود و ارزش شما در رابطه کاهش می‌یابد.
تاثیر بلندمدت
دوستی که اینگونه باشد، می‌تواند شما را خسته، دلسرد و حتی نسبت به دیگران بی‌اعتماد کند. شناخت این نشانه‌ها، اولین قدم برای محافظت از سلامت روان و انرژی شخصی شما است.
بخش سوم: همه چیز دوباره به مشکلات او ختم می‌شود
یک الگوی دیگر که اغلب نادیده گرفته می‌شود، این است که هرگاه شما درباره‌ی خودتان حرف می‌زنید، دوستتان فوراً داستان یا مشکل خود را مطرح می‌کند و توجه را به سمت خودش می‌برد.
مثال روزمره
شما روز سختی را پشت سر گذاشته‌اید و می‌خواهید درباره‌ی احساساتتان با دوستتان حرف بزنید. اما او سریعاً داستان سختی‌های خودش را شروع می‌کند و شما حس می‌کنید شنیده نمی‌شوید. حتی اگر نیت او مثبت باشد، نتیجه یکسان است: تجربه و احساسات شما کم‌رنگ شده و رابطه فشارزا می‌شود.
تحلیل روان‌شناختی
این رفتار می‌تواند به کاهش اعتماد به نفس و احساس نادیده گرفته شدن منجر شود. در روان‌شناسی، این الگو با عنوان رقابت عاطفی ضمنی شناخته می‌شود و باعث می‌شود شما به جای دریافت انرژی و حمایت، انرژی‌تان تحلیل رود و تجربه‌ی روان‌شناختی مثبتی نداشته باشید.
این مثال‌ها نشان می‌دهند که حتی روابطی که به ظاهر دوستانه هستند، می‌توانند ناسالم باشند و بر احساس ارزشمندی و امنیت روانی شما تأثیر بگذارند.
برای روشن‌تر شدن این مسائل، می‌توانیم آنها را در قالب سناریوهای واقعی بررسی کنیم:
- دوستی که همیشه شما حامی او هستید: تصور کنید دوستتان هر هفته با مشکل جدیدی سراغ شما می‌آید. شما همیشه کمک می‌کنید و وقتی نوبت شما می‌شود، او توجه کافی نشان نمی‌دهد. این رابطه به تدریج خسته‌کننده می‌شود و انرژی شما را تحلیل می‌برد.
- دوستی که شنونده‌ی همیشگی نیست: شما احساساتتان را با او در میان می‌گذارید، اما او توجه نمی‌کند و حتی به ندرت سوال می‌پرسد. این موضوع باعث می‌شود حس کنید هیچگاه حمایت لازم را دریافت نمی‌کنید.
- دوستی که تجربه‌ی شما را کم‌رنگ می‌کند: شما موفقیتی را جشن می‌گیرید، اما او فوراً مشکلات خودش را مطرح می‌کند و توجه شما به حاشیه می‌رود. در این حالت، رابطه بیشتر فشار روانی ایجاد می‌کند تا حمایت.
جمع‌بندی و تأمل
دوستی واقعی یعنی حضور متقابل، شنیده شدن و ارزش‌گذاری هر دو طرف. وقتی احساس می‌کنید در رابطه‌ای دائماً می‌دهید و انرژی‌تان تحلیل می‌رود، زمان آن رسیده که مرزهای شخصی خود را بازبینی کنید.
- روابط دوستانه سالم باعث انرژی مثبت، رشد شخصی و احساس امنیت می‌شوند.
- نشانه‌های دوستی ناسالم را شناسایی کنید تا از فرسودگی روانی جلوگیری شود.
- شناسایی این الگوها به شما کمک می‌کند دوستانی را انتخاب کنید که هم باعث رشدتان شوند و هم شما را حمایت کنند.
با آگاهی و بازنگری در روابط، می‌توانید روابط دوستانه‌ای بسازید که انرژی‌دهنده، حمایتگر و رضایت‌بخش باشند.