محتوای صوتی مقاله را اینجا بشنوید.
اختلال نقض توجه،بیش فعالی ،افسردگی،
با وجود آنکه اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی یا به اختصار ADHD (Attention deficit hyperactivity disorder) و افسردگی دو اختلال مجزا هستند، ولی اکثر اوقات همپوشانی بسیار زیادی با هم دارند. اگر متخصص تشخیص دهد که شما اختلال ADHD و افسردگی را به صورت همزمان دارید، ممکن است این سؤال برایتان به وجود بیاید که این مسئله چه پیامدهایی برای شما دارد؟ روند بیماری به چه صورت است؟ چه درمانی باید بگیرید؟ چه تغییراتی در سبک زندگی‌تان برای بهترشدن می‌توانید ایجاد کنید؟ برای رسیدن به پاسخ این سؤال‌ها تا آخر این مقاله همراه ما باشید.
ADHD چیست ؟
قبل از آن که رابطه ی پیچیده میان ADHD و افسردگی را بررسی کنیم، ابتدا بهتر است به‌صورت مجزا بررسی کنیم که هر اختلال چه نشانه هایی در فرد ایجاد می‌کند. ADHD نوعی اختلال رشدی – عصبی است، یعنی از زمان کودکی وجود دارد و در کل عمر ادامه پیدا می کند. افرادی که مبتلا به ADHD هستند ممکن است در عملکرد اجرایی نقص داشته باشند؛ به عبارت دیگر آنها در تمامکردن کارها مشکل دارند و به راحتی نظم خود را از دست می دهند، به قرارهای ملاقات خود نمی رسند و وسایل‌شان را گم می‌کنند. ADHD معمولاً در کودکی تشخیص داده می‌شود و به سه دسته تقسیم می‌شود:
1.بی توجهی
افرادی که دچار ADHD از نوع بی‌توجهی هستند، در حفظ کردن توجه و تمرکز خود به کارهایی که برای آنها خسته‌کننده است مشکل دارند، نمی‌توانند به افکار خود نظم دهند و مکالمات را دنبال کنند و اتفاقات محیطی و یا مکالمه‌ی درونی شان حواس آنها را به‌راحتی پرت می‌کند؛
2.بیش فعالی ، تکانشگری
افرادی که دچار ADHD از نوع بیش‌فعالی – تکانشگری هستند دائماً احساس بی‌قراری می‌کنند، ممکن است حرف‌هایی را بدون اینکه به آن فکر کنند، بزنند و برایشان سخت است که در جای خود آرام بمانند (مثلاً به‌راحتی نمی‌توانند سر کلاس بنشینند)؛
3.ترکیب بی توجهی و بیش فعالی-تکانشگری
افرادی که دچار ADHD ترکیبی هستند علائم هر دو حالت بی‌توجهی و بیش‌فعالی – تکانشگری را تجربه می‌کنند.
علت ADHD :
اصلی ترین سؤال در این قسمت این است که بیش فعالی ذاتی است یا اکتسابی. با اینکه دلایل ADHD به درستی هنوز مشخص نشده است ولی محققین بر این باورند که اصل بیش فعالی، ژنتیکی است و در مواردی از والدین به ارث می رسد. علاوه بر این در کودکانی که زود به دنیا می آیند و یا نارس هستند از نظر جمعیت آماری بیشتر دیده شده است. علاوه بر این بیش فعالی در پسران 3 برابر دختران گزارش شده است که این امر می تواند به علت تشخیص های بیشتر و بالا رفتن سطح آگاهی خانواده ها باشد. برای مثال در 20 سال قبل اگر علائم بیش فعالی در کودکی دیده می شد، خانواده ها رویکرد متفاوتی را نشان می دادند ولی امروزه همان خانواده به مشاور و دکتر اعتماد می کند و هنگامی که بیش فعالی در کودک آنها تشخیص داده می شود به دنبال راهنمائی می گردد. این تفاوت رویکرد موجب شده که آمار تشخیص بیش فعالی رو به افزایش باشد. در مغز انسان سلول هایی هستند به نام سلول های فرستنده عصبی که نقش ارسال پیام از مغز و بالعکس را دارند، نیز همین سلول ها ماده ای به نام DOPAMIN دارند که باعث تحریک بخش تمرکز ذهن می شوند، بنابراین با کم شدن این ماده شیمیایی، بخش تمرکز ذهن به صورت طبیعی تحریک نمی شود و در این افراد علائم ADHD دیده می شود.
افسردگی چیست ؟
اکثر افراد تصور می‌کنند که ابتلا به افسردگی یعنی داشتن غم و اندوه. اما افسردگی چیزی فراتر از ناراحتی یا غم و اندوه است و خلق ناراحت تنها یکی از نشانه های افسردگی به شمار می آید. رایج‌ترین نشانه‌های افسردگی عبارت اند از:
- احساس ناراحتی، ناامیدی یا پوچی؛
- عصبانیت، سرخوردگی یا بی‌قراری؛
- ازدست‌دادن علاقه به کارهایی که قبلاً انجام آنها را دوست داشتید؛
- مشکل داشتن در تمرکز؛
- پرخوری یا کم‌خوری؛
- مشکل در خوابیدن یا بیدارشدن در شب؛
- احساس خستگی یا کوفتگی بیش از حد.
افسردگی می‌تواند انجام کارهای روزمره مثل رفتن به سر کار یا مدرسه، مراقبت از بهداشت فردی یا خوردن غذاهای سالم را دشوار کند. این بیماری در صورت شدید شدن و ایجاد افکار خودکشی می‌تواند مرگبار هم باشد.
ADHD و افسردگی چه اشتراکاتی با هم دارند ؟
می‌دانیم که این دو بیماری هم آیند هستند؛ یعنی اگر ابتلا به یکی از آنها در شما تشخیص داده شود، احتمال تشخیص بیماری دیگر در شما به‌صورت همزمان نیز وجود دارد. حقایق جالب توجهی راجع به همپوشانی میان این دو اختلال وجود دارد:
- ابتلا به افسردگی در نوجوانان دچار ADHD ده برابر بیشتر از نوجوانان دیگر است؛
- شیوع افسردگی در بزرگسالان مبتلا به ADHD نسبت به بزرگسالان فاقد ADHD سه برابر بیشتر است؛
- 30 تا 40 درصد افرادی که افسردگی در آنها تشخیص داده شده است به ADHD مبتلا هستند؛
- 70 درصد از افراد مبتلا به ADHD ممکن است در طول زندگی خود دچار افسردگی هم بشوند؛
- علاوه بر این، بررسی داده های به‌دست‌آمده از مطالعه‌ی افسردگی و اضطراب در هلند نشان می‌دهد که نرخ ADHD در میان آن‌هایی که افسردگی شدید، افسردگی مزمن، افسردگی زودهنگام یا اضطراب همزمان دارند بالاتر است. این امر نشان‌دهنده ی وجود رابطه‌ای قوی میان این دو است.
AHDH یا افسردگی ؟
گاهی اوقات تشخیص این دو از هم می‌تواند سخت باشد. علت این مسئله، وجود علائم دارای همپوشانی است، البته عوارض جانبی برخی از داروهای ADHD هم می‌توانند علائمی شبیه افسردگی مثل بی‌اشتهایی و مشکل خواب به وجود بیاورند. درست است که هم ADHD و هم افسردگی در زمینه خلق، تمرکز و انگیزه مشکلاتی به وجود می آورند، ولی تفاوت‌هایی نیز بین این دو وجود دارد:
1.خلق
فرد مبتلا به ADHD ممکن است از کودکی دچار بی‌ثباتی خلق و خو شود، در حالی که فرد مبتلا به افسردگی بیشتر اوقات از دوران نوجوانی یا بعد از آن اختلالات خلقی را تجربه می کند که حداقل چند هفته یا ماه طول می‌‌کشد؛
2.انگیزه
فرد مبتلا به ADHD می‌تواند از چیزی که برایش جالب است انگیزه بگیرد، درحالی‌که برای فرد مبتلا به افسردگی فارغ از این که در زمان عادی که افسردگی ندارد چیزهای مختلف برایش جالب یا هیجان‌انگیز باشند یا نباشند، همه چیز دشوار است؛
3.خواب
فرد مبتلا به ADHD به خاطر ذهن فعال و عدم احساس خستگی در به خواب رفتن مشکل دارد، درحالی‌که فرد مبتلا به افسردگی ممکن است احساس خستگی کند ولی به‌خاطر افکار منفی و بی‌خوابی نتواند بخوابد، شب از خواب بیدار شود یا بیش از اندازه بخوابد؛
4.طول بیماری
علائم ADHD مادام‌العمر هستند، درحالی‌که علائم افسردگی اساسی اغلب به مدت مشخصی طول می‌کشند و در ادامه بهتر می‌شوند و به سطح نرمالی از عملکرد می‌رسند.
عوامل خطر برای افسردگی و ADHD هم زمان کدام اند ؟
زن بودن: اگرچه ADHD در مردان رایج‌تر است، احتمال ابتلای همزمان زنان به ADHD و افسردگی بیشتر است.
ADHD از نوع بی‌توجهی: احتمال تشخیص افسردگی در آن‌هایی که به ADHD از نوع بی‌توجهی مبتلا شده‌اند بیشتر است.
سلامت روان مادر: وقتی که مادر در زمان بارداری افسردگی دارد، احتمال ابتلای فرزند او به ADHD، افسردگی یا هر دو افزایش پیدا می‌کند.
شروع زودهنگام: تشخیص ADHD در کودکی احتمال ابتلا به افسردگی و افکار خودکشی را در دوران بزرگسالی افزایش می‌دهد.
درمان نشدن: خطر ابتلا به افسردگی در افرادی که دچار ADHD درمان‌نشده هستند به‌خاطر مسائل ثانویه مثل عزت نفس پایین بیشتر است.
ADHD و افسردگی هم آیند چگونه درمان می شوند؟
درمان این دو اختلال هم آیند شامل درمان‌های دارویی و جلسات تراپی می‌شود. در درمان معمولاً از کار روی اختلالی که شدیدتر است شروع می‌شود اما برنامه ی درمانی می‌تواند به‌گونه‌ای باشد که هر دو اختلال را هدف قرار دهد.
کلام آخر
هر دو اختلال ذکر شده اکثر اوقات با هم اشتراکات زیادی دارند، برای همین درصورتی‌که علائم هریک از این اختلال‌ها را دارید با یک متخصص مشورت کنید. هر دوی آنها را باید به‌سرعت درمان کرد تا از بروز مشکلات ثانویه که در صورت تداوم بیماری به وجود می‌آیند جلوگیری کرد.
درباره ما
مرکز مشاوره روانشناسی سروهانا در حیطه های ارزیابی و درمان اختلالات روانشناسی کودک، مشاوره روانشناسی نوجوان و بزرگسال و همچنین مشاوره خانواده، ازدواج، تحصیلی، شغلی و فردی با بالاترین کیفیت و زیر نظر روانشناسان و مشاوران مجرب و با تجربه آماده همراهی و ارائه خدمات به شما همراهان می‌باشد. منتظر حضور گرم شما به صورت حضوری در کلینیک سروهانا و یا به صورت غیرحضوری در اپلیکیشن فارگو هستیم.