گروه‌ درمانی

یک جلسه گروه درمانی چطور انجام می شود؟

جلسات گروه‌ درمانی معمولا متشکل از ۸ تا ۱۲ نفر است. قبل از شروع معمولا جلساتی برای ارزیابی مراجعین تعیین می‌شود تا روان‌درمانگر بتواند گروهی یکپارچه را تشکیل دهد. هرچه اتحاد گروه بیشتر باشد، جلسات بازدهی بیشتری برای شرکت کننده‌ها خواهد داشت. در اولین جلسه، افراد به صورت دایره‌وار در اتاق می‌نشینند (طوری که همه اعضا امکان ارتباط چشمی با یکدیگر را داشته باشند) و جلسه با هدف آشنایی گروه با یکدیگر شروع می‌شود. روند جلسات به رویکرد روان‌شناس متخصص وابسته است؛ بعضی ترجیح‌شان جلساتی با موضوع بحث آزاد و تکیه بر روابط اعضای گروه باهم و قوی‌تر کردن پیوند آن‌هاست، بعضی هم جلساتی با چارچوب مشخص و مدون با پروتکل‌های منظم را ترجیح می‌دهند.

انواع گروه درمانی 

گروه‌ درمانی در چند دسته تقسیم می‌شود. با توجه به وضعیتی که قصد تغییر آن را داریم و اینکه از کدام رویکرد درمانی برای جلو بردن جلسات استفاده می‌کنیم، گروه‌ درمانی شکل‌های مختلفی به خود می‌گیرد که شامل عوامل زیر است:

1.گروه درمانی تحلیلی

 معمای شخصی هر فرد که به ظاهر دشوار و غیرقابل حل است، مستمر در روابطش تکرار می‌شود. همین فرض است که گروه‌ درمانی تحلیلی را به این سمت سوق می‌دهد که از گروه و تعاملات اجتماعی به عنوان راه‌حل استفاده کند. اگر فرض بر این است که رفتارهای آسیب‌زا در گروه شخصی فرد شکل گرفته است پس می‌توان فرض کرد که با ایجاد گروه امن و قابل اعتماد، آسیب‌ها و رفتارهای تثبیت شده افراد تغییر خواهد کرد؛

2.گروه درمانی بین فردی

هدف اصلی این گروه‌ها در روابط بین فردی و تعاملات اجتماعی خلاصه می‌شود؛ یعنی چقدر از حمایت گروه خود بهره‌مندید و اینکه این نوع روابط چه تاثیری بر سلامت روان شما خواهد گذاشت.

3.گروه های آموزش محور

این گروه به آموزش دادن درباره آسیب‌هایی می‌پردازد که مراجع با آن‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کند. با این روش‌ ماهیت آسیب‌ها را بهتر می‌شناسید و برای حل‌وفصل آن‌ها راه‌حل‌هایی خواهید آموخت؛

4.گروه های مهارت محور

تقویت مهارت‌های اجتماعی در افراد مبتلا به آسیب‌های روانی هدف نهایی این نوع گروه‌هاست.

5.گروه های حمایتی

این گروه‌ها طیف وسیعی از نیازهای مراجع را هدف می‌گیرد و در فرآیند درمان بیشتر نقش حمایتی به عهده دارند.

کارهای رایج گروه درمانی 

۱. صحبت یا فعالیتی برای آشنایی بیشتر اعضا با یکدیگر و برقراری ارتباط صمیمانه؛

۲. تحلیل و واکاوی متخصص از روایت‌ها و تجربه‌های اعضا و انتقال بینش به دیگر اعضای گروه؛

۳. تمرین‌های قدردانی؛ مثل وارسی جنبه‌هایی از زندگی شخصی که برای آن شکرگزاریم؛

۴. نوشتن هیجانات و احساسات مرتبط با اتفاقات و تجارب مختلف؛

۵. به تصویر کشیدن اهداف و کمک به اعضا برای رسیدن به آن ؛

۶. و… .

چرا گروه درمانی ؟

نقطه مقابل گروه‌ درمانی، درمان فردی است؛ یعنی جایی که شما و روا‌ن‌شناس به‌طور خصوصی و دونفره درمان را شروع می‌کنید. می‌شود از تفاوت این دو نوع درمان به‌طور مفصل صحبت کرد اما هرکدام به شیوه‌ای موثرند. در درمان‌گروهی شما از حضور دیگران و ارتباط متقابل با آن‌ها (در راستای مشکلات مشترک‌تان) بهره‌مندید. در درمان فردی از توجه تمام‌وکمال روان‌شناس استفاده می‌کنید و محور بحث در سرتاسر جلسه شمایید. گروه‌ درمانی معمولا بعد از ۱۲ جلسه تمام می‌شود اما درمان‌های فردی به تشخیص روان‌شناس ممکن است نیاز به زمان بیشتری داشته باشد. هزینه جلسات گروه‌ درمانی نسبت به درمان‌های فردی کمتر است و طول جلسات گروه‌ درمانی بیشتر ( یک ساعت و نیم تا دو ساعت).

در آخر شما هستید که تصمیم می‌گیرید کدام نوع درمان را می‌پسندید و چشم‌انداز روشن‌تری نسبت به نتیجه‌های آن دارید.

نقش گروه در سلامت روان چیست ؟

با مقدمه‌ای که درباره نیاز انسان‌ها به اجتماع گفتیم، کم‌وبیش جواب این سوال را هم پاسخ  دادیم. از طرفی پیوند اعضای گروه، ارتباط متقابل و معنی‌دار آن‌ها با یکدیگر،  تخلیه هیجانی و صحبت با متخصص از زخم‌هایی که به دوش می‌کشیم (در حضور افرادی که مشکل‌شان از جنس مشکل ماست) از طرف دیگر، به ما یادآوری می‌کند که در مسیر آسیب‌هایمان تنها نیستیم و اتفاقا افراد دیگری هم حضور دارند که مثل ما آسیب ‌خورده‌اند و می‌خواهند در مسیر تغییر قدم بردارند. این فرآیند بسیار موثر است؛ زیرا با دیدگاه افراد درباره مشکل‌شان (که شبیه به خود ماست) و نحوه رویارویی آن‌ها آشنا می‌شویم و به واسطه ارتباط عمیقی که با آن‌ها برقرار کرده‌ایم، الگوی ارتباط با آن‌ها را درونی می‌کنیم. فرض بر این است که حاصل جمع ارتباط افراد در گروه، فضایی را ایجاد می‌کند که ماهیتی شفابخش برای اعضای گروه دارد.

اروین‌ یالوم، یکی از متخصصین برجسته گروه‌ درمانی، در یکی از کتاب‌های خودش به نام «نظریه و درمان در گروه‌ درمانی»، ۱۱ اصل کلیدی را که در درمان‌های گروهی موثرند، معرفی می‌کند. این اصول در واقع نتیجه‌گیری یالوم از جواب‌های مشترکی است که مراجعانش درباره تجربه جلساتشان گزارش کرده بودند:

1.نوع دوستی :

اعضای گروه نقاط قوت خود را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند که به بقیه اعضا در شناخت نقاط قوت خودشان و تقویت عزت‌نفس‌شان کمک بزرگی می‌کند؛

2. تخلیه هیجانی (وارهانش) :

به اشتراک گذاشتن احساسات و تجربه‌ها با گروه در کاهش درد، احساس گناه و استرس مفید است؛

3. رشد دوباره اصلاحی 

گروه‌ درمانی شباهت بسیاری به گروه خانواده دارد. در گروه، هر یک از اعضا ارتباط تجربیات کودکی‌ با شخصیت و رفتار فعلی‌اش را جست‌وجو می‌کند. درواقع‌، تاثیر تجربه‌های کودکی در لحظه اکنون را کشف می‌کند. همچنین، افراد می‌آموزند از رفتارهای مخرب در زندگی واقعی دوری کنند؛

4. تکنیک هایی برای معاشرت 

گروه فضای بسیار مناسبی برای تجربه رفتارهای جدید است. فضای امن و همدلانه گروه، به اعضای آن کمک می‌کند تا بدون ترس از شکست به آزمون‌وخطا دست بزنند؛

5.فاکتورهای وجودی

جدا از حمایت و راهنمایی که در فضای گروه سرشار است، افراد به‌طور مجزا می‌آموزند که خودشان برای زندگی، رفتار و انتخاب شخصی‌شان مسئولند؛

6.انسجام گروهی 

گروه‌ها برای رسیدن به هدف مشترکی دور هم جمع شده‌اند؛ همین دلیلی است که اعضا احساس تعلق و پذیرش به گروهی داشته باشند که در آن عضوند؛

7.انتقال اطلاعات 

اعضا با سهیم کردن دیگران در تجربیات و روایت‌های شخصی‌شان به یکدیگر کمک می‌کنند؛

8. رفتارهای تقلیدی 

هر فرد با مشاهده و درونی کردن رفتار دیگران یا روان‌شناس متخصص، می‌تواند آن‌ها را به الگویی سالم برای رفتارهای خودش تبدیل کند؛

9.القای تدریجی امید 

اعضای گروه ممکن است در موقعیت‌های مختلفی از رشد روانی باشند. دیدن افراد دیگر که با مشکلاتی مشابه درگیر هستند و همچنان برای تغییر تلاش می‌کنند، منبع الهام‌بخش مهمی برای اعضایی است که در ابتدای راه قرار دارند؛

10.یادگیری بین فردی 

ارتباط با اعضای گروه و گرفتن بازخورد از روان‌شناس و اعضای دیگر، درک عمیق‌تری از چیزی که هستیم فراهم می‌کند؛

11. جهان شمولی 

عضویت در یک گروه با افرادی که تجربه‌های مشترک دارند، به افراد در درک تنها نبودن در این مسیر و همه‌گیر بودن مشکلات انسانی کمک شایانی می‌کند.