اضطراب چیست؟ نشانه‌ها، دلایل و راه‌های کنترل آن
میخوایم با استفاده از مقاله‌‌ای از سایت psychology today به این سوال جواب بدیم.
گاهی ذهن ما، بی‌هیچ هشدار قبلی، شروع می‌کند به پرسه زدن میان نگرانی‌های بی‌پایان. افکار کوچک، بزرگ می‌شوند و یک احساس مبهم، تمام وجودمان را درگیر می‌کند. ممکن است قلب‌مان تندتر بتپد، خواب‌مان مختل شود یا حتی نتوانیم دلیل مشخصی برای این حالت پیدا کنیم. در این لحظات، شاید تنها چیزی که می‌خواهیم، کمی آرامش باشد؛ آرامشی که گم شده میان هیاهوی درونی ذهن‌مان. اما واقعاً این احساس از کجا می‌آید و چطور می‌توان با آن کنار آمد؟ برای رسیدن به پاسخ این پرسش‌ها بهتر است اول با اضطراب آشنا شویم.
اضطراب چیست؟
گاهی وقت‌ها احساس می‌کنیم اتفاق بدی در راه است، حتی اگر هیچ چیز مشخصی وجود نداشته باشد. این احساس همان اضطراب است. اضطراب واکنشی طبیعی در ذهن و بدن ماست که در موقعیت‌های ناشناخته یا پراسترس فعال می‌شود. ذهن‌مان پر از فکرهای نگران‌کننده می‌شود و بدن‌مان هم ممکن است با نشانه‌هایی مثل تپش قلب یا لرزش واکنش نشان دهد.
این واکنش‌ها برای این طراحی شده‌اند که توجه ما را جلب کنند و به ما بگویند چیزی نیاز به تغییر دارد. در واقع، اضطراب نوعی هشدار است که می‌خواهد از چیزهایی که برای‌مان مهم هستند محافظت کند. مقدار کمی از اضطراب طبیعی است و حتی می‌تواند به ما کمک کند آینده را بهتر پیش‌بینی کنیم. حالا برای بیشتر آشنا شدن با اضطراب سراغ این موضوع می‌رویم که اضطراب چه زمانی اختلال محسوب می‌شود؟
چه زمانی اضطراب، اختلال می‌شود؟
وقتی اضطراب مداوم، گسترده یا شدیدتر از حد معمول باشد، می‌تواند زندگی روزمره را دچار مشکل کند؛ چه در مدرسه، چه محل کار یا حتی در رابطه با دوستان. این نوع اضطراب ممکن است نشانه‌ای از یک اختلال اضطرابی باشد. آمارها نشان می‌دهند تقریباً یک‌سوم بزرگسالان در ایالات متحده، در مقطعی از زندگی‌شان دچار اضطرابی می‌شوند که دیگر قابل کنترل نیست.
اضطراب اغلب با افسردگی همراه است. این دو مشکل روانی علائم مشترک زیادی دارند و مسیرهای عصبی مشابهی را در مغز درگیر می‌کنند. عوامل بیولوژیکی می‌توانند باعث شوند بعضی از افراد بیشتر در معرض اضطراب قرار بگیرند. همچنین، تجربه‌های سخت دوران کودکی، مثل تروماهای زودهنگام یا سبک فرزندپروری بسیار مراقبتی و کنترل‌گر، می‌توانند در شکل‌گیری اضطراب نقش داشته باشند.
حذف کامل اضطراب نه ممکن است و نه لازم، چون اضطراب نقش مهمی در هوشیاری و بقای ما دارد. هدف درمان، این است که سطح اضطراب را به اندازه‌ای برساند که قابل کنترل باشد. اضطراب را می‌توان با روان‌درمانی، دارودرمانی یا ترکیبی از این دو به خوبی مدیریت کرد. فعالیت‌هایی مثل ورزش منظم و تمرین تنفس عمیق هم می‌توانند به کاهش اضطراب کمک کنند.
چرا اضطراب در حال افزایش است؟
امروزه اضطراب، به بزرگ‌ترین مشکل سلامت روان در دنیا تبدیل شده است و میزان آن، به‌ویژه در میان جوانان، همچنان در حال بالا رفتن است. تعداد زیادی از کودکان و نوجوانان، با این اختلال تشخیص داده می‌شوند.
یکی از دلایل اصلی افزایش اضطراب در جامعه، وجود ناشناختگی و عدم قطعیت در بیشتر جنبه‌های زندگی مدرن است. این شرایط در پاسخ به تغییرات اقتصادی و فرهنگی گسترده شکل گرفته‌اند. البته، عدم قطعیت به تنهایی عامل اضطراب نیست، اما زمینه‌ساز آن می‌شود.
دو عامل بسیار مهم در افزایش اضطراب جوانان، یکی سبک فرزندپروری بسیار محافظه‌کارانه و کنترل‌گر است، و دیگری استفاده زیاد از شبکه‌های اجتماعی. هرچند فناوری باعث شده ارتباطات جدیدی بین مردم شکل بگیرد، اما در عین حال زمینه‌ساز مقایسه‌های منفی و حس انزوا نیز شده است.چگونه علائم اضطراب را بشناسیم؟
اضطراب تنها با چرخه‌های بی‌پایان نگرانی در ذهن خود را نشان نمی‌دهد، بلکه با ناراحتی‌های تپش قلب در بدن نیز نمایان می‌شود. از حالت‌های عمومی بی‌قراری و لرزش گرفته تا وزوز گوش و تنگی نفس همه از علائم اضطراب می‌توانند باشند.
علائم جسمانی اضطراب می‌توانند بسیار گمراه‌کننده باشند. این علائم نه تنها اغلب به اشتباه به عنوان نشانه‌های حمله قلبی و احساس مرگ تفسیر می‌شوند — که یکی از ویژگی‌های اصلی حملات پانیک است — بلکه اغلب باعث عدم تشخیص درست پزشکی می‌شود. ممکن است علائم فیزیکی به اشتباه ناشی از علل جسمانی فرض شوند و در جستجویی نادرست برای یافتن این علل، منبع واقعی مشکل بدون کشف و درمان باقی بماند.
چه زمانی اضطراب یک اختلال محسوب می‌شود؟
دوره‌های گاه‌به‌گاه اضطراب کاملاً طبیعی هستند و بخشی از زندگی و زنده ماندن ما محسوب می‌شوند. اما گاهی نگرانی‌ها آن‌قدر زیاد می‌شوند که کنترلشان سخت می‌شود.
اضطراب ممکن است بدون دلیل واضحی ظاهر شود یا نسبت به شرایط واقعی بیش‌ازحد باشد و حتی بعد از اینکه سعی کردیم مشکلی را حل کنیم هنوز ادامه داشته باشد. گاهی هم این نگرانی‌ها یا نشانه‌های جسمانی باعث می‌شوند که فرد از موقعیت‌هایی که ممکن است ناراحتش کنند دوری کند.
وقتی اضطراب بخش زیادی از فکر و ذهن ما را اشغال کند و باعث شود در انجام کارهای روزمره یا وظایف خود مشکل داشته باشیم، به یک اختلال تبدیل شده است.
انواع اضطراب کدام‌اند؟
اضطراب به چند شکل مختلف در افراد دیده می‌شود. یکی از این‌ها «اختلال اضطراب فراگیر» است که در آن نگرانی‌ها در زمینه‌های مختلف زندگی مثل کار، روابط عاشقانه، پول و سلامت وجود دارند و بیشتر در بزرگسالان مسن‌تر دیده می‌شود. نوع دیگری به نام «اختلال اضطراب اجتماعی» هست که تمرکز آن روی ترس از قضاوت منفی دیگران است و در بزرگسالان جوان بیشتر رایج شده است.
فوبیاها هم نوعی اضطراب هستند که معمولاً مربوط به چیزها یا موقعیت‌های خاصی‌اند که باعث ترس می‌شوند. گاهی اضطراب به صورت ناگهانی و شدید بروز می‌کند و به حملات پانیک منجر می‌شود که در چند دقیقه به اوج وحشت می‌رسند. این حملات ممکن است به صورت ناگهانی یا مکرر اتفاق بیفتند و زندگی فرد را مختل کنند.
خبر خوب این است که اضطراب در هر شکل و نوعی که باشد، قابل درمان است.
چگونه اضطراب را درمان کنیم؟
اختلالات اضطرابی معمولاً می‌توانند با موفقیت درمان شوند، چه با روان‌درمانی به تنهایی، چه همراه با دارو و تغییر در سبک زندگی. درمان شناختی‌رفتاری (CBT)، که برای هر فرد به صورت خاص تنظیم می‌شود، یکی از بهترین روش‌هاست. در این درمان، افراد یاد می‌گیرند که افکار منفی و نادرستی که باعث ناراحتی‌شان می‌شود را بشناسند و تغییر دهند.
یکی از بخش‌های مهم این درمان‌ها، مواجهه درمانی است؛ یعنی افراد به‌صورت امن و تدریجی با ترس‌های خود روبرو می‌شوند تا دیگر از آن‌ها فرار نکنند. داروها هم معمولا به بیماران کمک می‌کنند تا علائم اضطراب را کنترل کنند و بهتر بتوانند روی روان‌درمانی تمرکز کنند.
تغییر در سبک زندگی هم نقش مهمی در کنترل طولانی‌مدت اضطراب دارد. ورزش منظم، تنفس عمیق و مدیتیشن هر کدام به بخشی از مشکلات اضطرابی کمک می‌کنند. حالا باتوجه به آشنایی کلی‌ای که از اضطراب پیدا کردیم؛ بهتراست بدانیم که چه زمانی اضطراب یک اختلال محسوب می‌شود؟
علت اضطراب چیست؟
علت اصلی اضطراب این است که ما انسان هستیم و توانایی تصور آینده را داریم. اضطراب معمولاً وقتی به وجود می‌آید که چیزها نامعلوم و غیرقطعی باشند، و امروزه دنیا پر از همین عدم قطعیت‌هاست.
اضطراب یک ویژگی خاص دارد؛ می‌تواند از اتفاقات واقعی مثل رفتن به پزشک، مشکلات در روابط یا افزایش هزینه‌های زندگی ناشی شود یا کاملاً در ذهن ما شکل بگیرد. مثلاً وقتی نگران هستیم نمی‌دانیم در یک جلسه کاری وقتی مدیر از ما سوال می‌کند چه باید بگوییم.
بهترین درمان برای اضطراب چیست؟
اولین روش درمان اضطراب، نوعی از درمان شناختی‌رفتاری است. این روش عملی و متمرکز بر زمان حال به افراد کمک می‌کند تا باورهای نادرستی که اضطراب به آن‌ها تحمیل می‌کند را بشناسند، به‌طور ایمن با ترس‌های خود روبرو شوند و راه‌های کاهش واکنش‌های اضطرابی را یاد بگیرند.
هدف اصلی این درمان بازگرداندن آرامش است، اما فراتر از آن هم عمل می‌کند. این درمان به افراد کمک می‌کند وقتی نگرانی‌ها کنترلشان را به دست می‌گیرد، دوباره خودشان را به دست آورند.
یکی از نکات مثبت این درمان این است که همراه با حضور یک فرد واقعی انجام می‌شود. ما انسان‌ها موجوداتی اجتماعی هستیم و سیستم عصبی ما به شکل جالبی نسبت به حضور دیگران واکنش نشان می‌دهد. حضور یک نفر که حمایت‌گر است، حس ایمنی قوی‌ای ایجاد می‌کند که به‌طور مستقیم به مقابله با هشدارهای نادرستی که در اضطراب وجود دارد، کمک می‌کند.
سخن پایانی
اضطراب، بخشی جدانشدنی از تجربه انسانی ماست؛ احساسی که گاهی ما را به حرکت وادار می‌کند و گاهی به سکون. اگرچه نمی‌توان آن را به‌طور کامل حذف کرد، اما می‌توان یاد گرفت که چگونه با آن کنار آمد و اجازه نداد کنترل زندگی‌مان را به دست بگیرد. شناختن اضطراب، درک ریشه‌های آن و استفاده از راهکارهای مؤثر برای مدیریت آن، نخستین گام برای بازیابی آرامش درونی است. اگر احساس می‌کنید اضطراب بر کیفیت زندگی‌تان سایه انداخته، بدانید که تنها نیستید و کمک گرفتن، نشانه‌ای از آگاهی و قدرت است، نه ضعف. گاهی فقط کافی‌ست دست یاری دراز کنیم تا مسیر بازگشت به آرامش، روشن‌تر شود.
درباره ما
مرکز مشاوره روانشناسی سروهانا در حیطه های ارزیابی و درمان اختلالات روانشناسی کودک، مشاوره روانشناسی نوجوان و بزرگسال و همچنین مشاوره خانواده، ازدواج، تحصیلی، شغلی و فردی با بالاترین کیفیت و زیر نظر روانشناسان و مشاوران مجرب و با تجربه آماده همراهی و ارائه خدمات به شما همراهان می‌باشد. منتظر حضور گرم شما به صورت حضوری در کلینیک سروهانا و یا به صورت غیرحضوری در اپلیکیشن فارگو هستیم.