چگونه از سلامت روحی کودک‌مان مراقبت کنیم؟

سلامت جسمی کودک 

اغلب والدین در رسیدگی به سلامت جسمی کودک خود مهارت دارند. آنها مراقب هستند که تغذیه کودک شان خوب باشد، واکسن‌ هایشان را بزنند و فعالیت فیزیکی داشته باشند. اما سلامت روحی و عاطفی کودک نیز به‌اندازه سلامت جسمی برای کیفیت زندگی‌اش مهم است. درصورتی که از سلامت روحی کودک مثل سلامت جسمی او حمایت شود، کودک شما تاب‌آوری لازم برای مواجهه با موانع را کسب می‌کند و به بزرگسالی پخته و سالم (از نظر روانی) تبدیل می‌شود. کری هیث، مشاور حرفه‌ای و معتبر مؤسسه چوزینگ‌تراپی می‌گوید: «سلامت روحی ما با تمام جنبه ‌های زندگی‌مان مثل سلامت فیزیکی، عاطفی، رابطه‌ای و معنوی ارتباط دارد. تک‌تک این جنبه ‌ها با هم در ارتباط هستند. اگر یکی یا تعدادی از این جنبه‌ ها آسیب ببینند، سلامت روانی ما نیز به‌شدت تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.»

چرا سلامت روانی کودک مهم است ؟

کودکی که از نظر سلامت روان وضعیت خوبی دارد، می‌تواند واضح فکر کند، دوست پیدا کند و چیزهای جدید یاد بگیرد. این کودک اعتمادبه‌نفس خود را تقویت می‌کند، عزت‌نفس خود را می‌یابد، از خود پشتکار نشان می‌دهد، یاد می‌گیرد که برای خود هدف تعیین کند، تصمیم‌ گرفتن را تمرین می‌کند، مهارت سازگاری را یاد می‌گیرد، عواطف شدید خود را مدیریت می‌کند و دیدگاه عاطفی سالمی نسبت به زندگی پیدا می‌کند. یادگرفتن این مهارت‌ها همیشه آسان نیست و نیاز به تمرین دارد. این مسئله درمورد کودکی که مشکل سلامت روان مثل افسردگی یا اضطراب دارد بیشتر صدق می‌کند. درحقیقت، داشتن مشکلات سلامت روحی چندان غیرمتداول نیست.

طبق اعلام موسسه روانشناسی آمریکا حدود 15 میلیون نفر از جوانان آمریکایی اختلال سلامت روان دارند و تعداد بسیار بیشتری نیز در خطر ابتلا به این اختلال قرار دارند.

مشکلات سلامت روان اگر درمان نشوند اثر قابل‌توجهی بر زندگی کودک خواهند داشت. دبستانی‌ های مبتلا به مشکلات سلامت روان بیشتر از مدرسه غیبت می‌کنند و احتمال تعلیق یا اخراج آنها از مدرسه سه برابر هم‌کلاسی ‌هایشان است. همچنین، 50 درصد دبیرستانی ‌های مبتلا پس از مدتی ترک ‌تحصیل می‌کنند. مشکلات سلامت روان عواقب بلندمدتی نیز در پی دارند؛ مثلاً ممکن است باعث بروز اختلالات روانی و بیماری ‌های مزمن دیگری شوند. هیث در ادامه توضیح می‌دهد: «ممکن است مشکلات سلامت روحی در کودکان به اختلالات روانی و اختلال مصرف مواد در بزرگسالی منجر شود.» پس برای اینکه کودکان در آینده از رفتارهای نامناسب دوری کنند و بتوانند عواطف ‌شان را مدیریت کنند باید حتماً مهارت ‌های سازگاری را به‌شکلی مؤثر به آنها بیاموزیم. والدین باید از سلامت روحی کودک ‌شان حمایت کنند و همچنین زمانی که کودک با موانع روحی روبرو می‌شود باید آنطور که نیاز دارد به او کمک کنند تا بتوان این آمارها را کاهش داد. چیزهایی که باید درمورد حمایت از سلامت روحی کودک‌تان بدانید در ادامه آمده است.

والدین چگونه می توانند از سلامت روحی کودکانشان حمایت کنند ؟

برخورداری از سلامت روحی در دوران کودکی یعنی دست یافتن به شاخص ‌های تکاملی و عاطفی، آموختن مهارت ‌های اجتماعی سالم و یادگرفتن شیوه ی کنار آمدن با مشکلات. زندگی کودکانی که از نظر روحی سالم هستند کیفیت خوبی دارد و عملکرد خوبی در خانه، مدرسه و گروه ‌های اجتماعی از خود نشان می‌دهند. اما سلامت روحی خودبه خود شکل نمی‌گیرد. والدین و مربیان نقش بسیار مهمی در پرورش صحیح سلامت روحی کودک، ارائه کمک ‌های موردنیاز به او و هدایت او در مسیر زندگی دارند. برخی از راه‌ های حمایت از سلامت روحی کودک را در اینجا برایتان آورده‌ایم:

1.بی قید و شرط عشق بورزید.

جنی تورز، فوق‌لیسانس آموزش و معاون ارشد برنامه‌ریزی و آموزش در وبسایت غیرانتفاعی Waterford.org است. به گفته جنی که پیش تر به شغل معلمی مشغول بوده عشق بی‌قید و شرط یکی از مهم‌ترین راه‌ های حمایت از سلامت روحی کودک است. دائم به کودکان‌تان نشان دهید که تحت هر شرایطی بی‌قید و شرط به آنها عشق می‌ورزید و در کنارشان هستید. جنی می‌گوید کودکان باید بفهمند که همه ما اشتباه می‌کنیم، اما می‌توانیم از اشتباه ‌های خود‌ درس بگیریم. از اشتباه‌ های کودک برای نشان‌دادن شکست‌ هایش استفاده نکنید، بلکه این اشتباه ها را به چهارچوبی برای یادگیری او تبدیل کنید. حتی اگر از برخی انتخاب ‌های او دلسرد شدید کودک شما باید مطمئن باشد که این دلسردی به‌معنای کمرنگ شدن عشق شما نیست؛

2.شخصیت او را تحسین کنید.

والدین می‌توانند با تشویق، تحسین و تأیید، اعتماد‌به‌نفس و عزت‌نفس کودک خود را بسازند و از آن مهمتر، از سلامت روحی و سلامت جسمی او حمایت کنند. تحقیق ‌ها نشان می‌دهد که عزت‌نفس پایین با اضطراب، افسردگی و استرس تحصیلی ارتباط دارد و همه این ها به‌شدت بر کیفیت زندگی کودک تأثیرگذار هستند. عزت‌نفس پایین حتی می‌تواند فرد را به فکر خودکشی بیاندازد؛

3.اوقاتی را با هم سپری کنید.

دورهمی ‌های خانوادگی نه‌تنها روابط اعضای خانواده را تقویت می‌کند، بلکه فرصت مهمی در اختیار والدین قرار می‌دهد تا با کودکان‌شان رودررو صحبت کنند و بفهمند مشکلات و رؤیاهایشان چیست. دورهمی خانوادگی به کودک این پیام را می‌دهد که والدین به او اهمیت می‌دهند و به اتفاق‌های زندگی‌اش توجه دارند. علاوه بر این، اگر به‌طور منظم اوقاتی را با کودک‌تان بگذرانید احتمال اینکه بتوانید مشکلات موجود زندگی‌اش را بشناسید بیشتر می‌شود. هیث می‌گوید: «والدین می‌توانند با انجام کارهایی مثل باهم غذا خوردن، باهم قدم زدن، باهم کارکردن، انجام تکالیف با کمک همدیگر و باهم بازی کردن برای کودک‌شان وقت بگذارند.» هیث می‌گوید که باید دوستان کودک ‌مان را نیز بشناسیم. وی می‌گوید: «به کودک‌ تان نشان دهید کسانی که برای او مهم هستند برای شما نیز مهم هستند.» با این کار می‌توانید کودک ‌تان را نسبت به روابط یا دوستان ناسالم آگاه کنید و همچنین دوست خوب بودن را به او بیاموزید؛

4. دائم با هم در ارتباط باشید.

اگر به‌طور منظم با کودک خود صحبت کنید می‌توانید به او کمک کنید از موقعیت ‌های سخت عبور کند. همچنین می‌توانید گوش شنوای او باشید تا درباره‎ ی عواطفش با شما صحبت کند. تورز می‌گوید: «ارتباط آزاد به کودک اجازه می‌دهد آزادانه احساساتش را بیان کند. والدینی که مرتب با کودک ‌شان صحبت می‌کنند بهتر می‌توانند مشکلات موجود را شناسایی کنند.» هیث پیشنهاد می‌کند که از آنها سؤال توضیحی بپرسیم. می‌توانیم برای شروع از آنها در مورد مدرسه، مهمانی یا مراسم ویژه‌ای که در آن بوده‌اند سؤال کنیم. اگر از فرزند خود بخواهید اتفاق‌ های روزانه را (خوب یا بد) با شما درمیان بگذارد، فرصت کمک به آنها برای حل مشکلات ‌شان را به‌دست خواهید آورد؛

5.اعتماد کودک را جلب کنید.

تورز می‌گوید: «احساس امنیت از نیازهای اساسی کودک است. کودکی که احساس امنیت می‌کند صحیح رشد می‌کند و صحیح یاد می‌گیرد. علاوه‌براین، احتمال روبرو شدن کودک با چالش ‌های سلامت روحی کمتر می‌شود و چنانچه چالشی هم روی دهد نتیجه عوامل بیولوژیکی است.» به گفته هیث، ایجاد محیطی که کودک بتواند در آن احساسات و مشکلاتش را بیان کند یکی از راه‌های پرورش حس اعتماد و امنیت است. هیث می‌گوید که برای تبدیل خانه به چنین محیطی باید نقش الگو را برای فرزندتان بازی کنید. هیث می‌گوید: « کودک با دیدن یاد می‌گیرد. اگر ببیند که بیان مشکلات و چالش‌ها در خانه امری پسندیده است، با رغبت بیشتری به والدینش مراجعه خواهد کرد.»

تقویت روابط سلامت با اطرافیان :

رابطه والدین با فرزند یک رابطه مهم و حیاتی است، اما وجود این رابطه به تنهایی اهمیت ندارد؛ فرزند با داشتن سلامت روانی می تواند روابط متعددی با سایر اعضای خانواده از جمله پدربزرگ و مادربزرگ، اقوام، خویشان و دوستان و همسایگان داشته باشد؛ حتی اگر والدینی که دوست دارند اوقات فراغت و تنهایی را با فرزندشان سپری کنند، باید به آنها فرصت دهند تا با اطرافیان ارتباط برقرار کنند. اوقات بازی فرزندتان را با همسالان، همسایگان و یا دوستانش تعیین و تنظیم کنید؛ به یاد داشته باشید که شما نیز بهترین دوست دوران کودکی برایتان مهم بود، این رابطه می تواند سلامت روانی فرزندتان را تغییر دهد.

چه موقع از متخصص کمک بگیریم ؟

برخی کارشناسان برآورد می‌کنند که تنها 21 درصد از کودکان مبتلا به مشکلات سلامت روحی درمان لازم را دریافت می‌کنند. مراجعه به متخصص سلامت روان برای والدین سخت اما عاقلانه است. تورز می‌گوید: «گاهی اوقات وقتی می‌بینیم برای کودک‌مان مشکلی پیش آمده است، ممکن است احساس شکست کنیم و درنتیجه به دنبال کمک گرفتن از متخصص نرویم. اما اگر از متخصص کمک بگیریم می‌فهمیم که تنها نیستیم؛ می‌فهمیم که دیگران نیز همین چیزها را تجربه می‌کنند؛ می‌فهمیم که شکست‌خورده نیستیم. والدین نباید اجازه دهند حس شرمندگی سد راهشان شود. آنها باید پاپیش بگذارند و حرف‌هایشان را بگویند.» تورز اعتقاد دارد والدین نباید تا بدشدن یا از کنترل خارج شدن اوضاع صبر کنند بعد به متخصص مراجعه کنند. او از والدین می‌خواهد که با آینده ‌نگری نیازهای حمایتی فرزندشان را تأمین کنند تا آنها بتوانند راهکارهای صحیح سازگاری را یاد بگیرند، تاب‌آوری خود را تقویت کنند و مدیریت عواطف و موقعیت‌های سخت را بیاموزند.

نشانه های نیاز کودک به کمک متخصص

هرکودکی گاهی دچار فرازونشیب ‌های عاطفی می‌شود، اما برخی نشانه ‌های خطر وجود دارند که به ما می‌گویند کودک نیاز به مراجعه به مراقب ‌سلامت یا متخصص سلامت روان دارد. هرگاه یکی از نشانه‌های زیر را در کودک خود دیدید از متخصص کمک بگیرید:

• به‌شدت مضطرب یا نگران است؛
• اعتمادبه‌نفسش کم شده است یا نسبت به خودش حس بدی دارد؛
• از شما، دوستان و فعالیت ‌های محبوبش کناره‌گیری می‌کند؛
• الگوی خواب و غذا خوردنش به‌شدت تغییر کرده است؛
• از نظر تحصیلی به‌شدت تحت فشار است یا اینکه با دوستانش مشکل دارد؛
• احساس ناامیدی می‌کند، افسرده است یا از خودکشی حرف می‌زند؛
• رفتارهای ناپسند او زیاد شده است؛
• دست به خودآزاری می‌زند یا اینکه از خودآزاری حرف می‌زند؛
• به رفتارهای خودمخرب رو می‌آورد یا اینکه برای کنترل امیالش مشکل دارد؛
• بسیار حساس و احساساتی شده است و خیلی زود ناراحت می‌شود؛
• حرف‌های ناخوشایندی می‌زند ؛ مثلا می‌گوید «اگر من فرار کنم کسی متوجه نمی‌شود.                                                                                                                                      
  

  درباره ما

  مرکز مشاوره روانشناسی سروهانا در حیطه های ارزیابی و درمان اختلالات روانشناسی کودک، مشاوره روانشناسی نوجوان و بزرگسال و همچنین مشاوره خانواده، ازدواج، تحصیلی، شغلی و فردی با بالاترین کیفیت و زیر نظر روانشناسان و مشاوران مجرب و با تجربه آماده همراهی و ارائه خدمات به شما همراهان می‌باشد. منتظر حضور گرم شما به صورت حضوری در کلینیک سروهانا و یا به صورت غیرحضوری در اپلیکیشن فارگو هستیم.