بیش فعالی (ADHD) چیست؟
اختلال بیش فعالی و نقص توجه (Attention-deficit/hyperactivity disorder)، اختلالی عصبی-رفتاری است که نشانه های اصلی آن با بی توجهی، حواس پرتی و رفتارهای تکانشی (آنی و بدون فکر) (Impulsive behavior) مشخص می شود. گمان می رود که بیش فعالی از شایع ترین آسیب ها، با تخمین حدود 5 تا 11 درصد، در سلامت روان کودکان باشد. بیش فعالی در بزرگسالی شیوع کمتری دارد، 2 تا 5 درصد بزرگسالان نیز تشخیص بیش فعالی می گیرند. نشانه های (عارضه) بیش فعالی می تواند مانعی برای کار، مدرسه، خانه و روابط باشد. همچنین، مدیریت این عارضه هم برای کودک و هم برای خانواده، کاری است دشوار و طاقت فرسا. خوشبختانه، درمان های موثری وجود دارند که به افراد مبتلا به بیش فعالی کمک می کنند تا مهارت های مقابله و سازش را زمان مواجهه با مشکلات به کار گیرند و استعدادهای خود را شکوفا کنند، درست مانند هزاران نفری که در انجام این کار موفق شدند.
شکل و شمایل بیش فعالی
تمرکز در انجام کارها برای کودکان و بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی، در بیشتر حوزه ها مثل مدرسه و کار، دشوار است. کنترل کودکانی که با بیش فعالی و رفتارهای تکانشی دست به گریبان اند، برای خانواده چالش های جدی به همراه دارد. از طرف دیگر، بزرگسالان بیشتر از نشانه هایی مثل بی قراری و نا آرامی شکایت دارند. اگر مشکل آن ها رفتارهای تکانشی باشد، با تصمیم های عجولانه و بدون فکری مواجه هستیم که گاه تاثیرات ناخوشایندی در زندگی فرد می گذارد. در هر دو گروه کودک و بزرگسال، کارکردهای اجرایی ((Executive functions (مثل برنامه ریزی، تنظیم هیجان و تصمیم گیری) تحت تاثیر عارضه بیش فعالی قرار می گیرند. بسیاری از کودکان و بزرگسالان مبتلا، یا نشانه های بیش فعالی دارند یا نشانه های عدم تمرکز و توجه. اما گاهی هر دو این نشانه ها باهم حضور دارند که به اختصار به آن «بیش فعالی ادغامی» می گویند.
آیا ADHD واقعی است ؟
روانپزشکان و روانشناسان متعددی ADHD را تایید کرده اند. همه گیری و شیوع این اختلال در اعضای خانواده (اشاره به ژنتیکی بودن این عارضه) و شواهد عصب شناختی (نورولوژی)، همگی از تغییرات حاصل از بیش فعالی در رشد و نمو مغز حکایت دارند. اما به دلیل تشخیص گذاری بیش از حد این اختلال در افراد مختلف و مرتبط کردن همه ابعاد مشکلات به بیش فعالی، اختلاف نظرها در مورد صحت و سُقم این عارضه بسیار است.
چرا به ADHD مبتلا می شویم ؟
مانند تمام آسیب های روان شناختی دیگر، علت شکل گیری بیش فعالی در هاله ای از ابهام است. ژن ها به عنوان عوامل کلیدی در شکل گیری ADHD شناخته می شوند. درست به اندازه سهم تاثیرات محیطی مخرب، مثل آسیب در زمان قبل از تولد (داخل رحم)، یا تجارب دردناک دوران کودکی.
درمان ADHD
متخصصین در مورد این که کدام روش درمانی برای افراد مبتلا به ADHD مناسب است، اختلاف نظر دارند. برخی رفتار درمانی (درمان از طریق تغییر در الگوهای رفتاری)، و برخی دیگر دارو درمانی را پیشنهاد می کنند. تحقیقات متعدد و بزرگی ترکیب و ادغام این دو روش را، برای درمان همه جانبه، موثرتر می دانند.
آیا ADHD ژنتیکی است ؟
شواهد قابل توجهی، زیر بنای ADHD را در ژن ها (عوامل انتسابی) و محیط (عوامل اکتسابی) معرفی می کنند. مطالعه در گروه دوقلوها، نشان داده که بیش فعالی در دوقلوهای تک تخمکی (همسان) در مقایسه با دوقلوهای دوتخمکی (ناهمسان) شایع تر است.
آیا ADHD یک بیماری نوظهور است ؟
«بیماری متمدن» نامی است که متخصصین بی شماری به ADHD نسبت می دهند. آن ها معتقدند که این اختلال از زمانی نام گذاری شد که ریشه های تکاملی انسان با تغییرات محیط پیرامونی اش هم‌خوانی و سازگاری نداشت. برای مثال، انرژی بالا، شاید در تاریخ تکامل و زمان های دوردست، برای پیدا کردن غذا، مزیت محسوب می شده است، اما همین ویژگی امروزه با کلاس درس و مدرسه به هیچ عنوان سازگار نیست. به همین علت است که متخصصین بسیاری عدم برآورده شدن استانداردهای دنیای مدرن با ویژگی های تکاملی انسان را، عاملی برای ظهور و تشخیص گذاری بیش فعالی می دانند.
تمام مدت بی قرارم ایا به بیش فعالی ADHD مبتلا هستم ؟
با این که نا آرامی و بی قراری از ویژگی های اصلی بیش فعالی ADHD است، تشخیص آن کار ساده ای نیست. اگر در کنار بی قراری، حواس پرت هستید و توجه شما به آسانی منحرف می شود، با فشار و تکانشی رفتار می کنید، پرحرف هستید، در مدیریت زمان و کارهای خود مشکل دارید، احتمال تشخیص بیش فعالی در شما بالاست. قبل از هرچیز در خاطر داشته باشید که تشخیص متخصص در این زمینه الزامی است و درمان خود را بعد از تایید پزشک شروع کنید. جهت دریافت مشاوره کودک و مشاوره فرزندپروری با اپلیکیشن مشاوره و روانشناسی فارگو همراه باشید.
ویدئو این مطلب را در اپلیکیشن فارگو مشاهده نمایید.
درباره ما
مرکز مشاوره روانشناسی سروهانا در حیطه های ارزیابی و درمان اختلالات روانشناسی کودک، مشاوره روانشناسی نوجوان و بزرگسال و همچنین مشاوره خانواده، ازدواج، تحصیلی، شغلی و فردی با بالاترین کیفیت و زیر نظر روانشناسان و مشاوران مجرب و با تجربه آماده همراهی و ارائه خدمات به شما همراهان می‌باشد. منتظر حضور گرم شما به صورت حضوری در کلینیک سروهانا و یا به صورت غیرحضوری در اپلیکیشن فارگو هستیم.