فرزند پروری
چهار رفتار سمی مادران
طبیعی است که اکثر ما به عشق جهان شمول مادران باور داشته باشیم زیرا که به عنوان یک اسطوره در فرهنگ های مختلف شناخته می شوند. این باور و اعتقاد وارد ذهن همگی ما شده است. حتی از این فکر که مادران قدرت عظیم و عمیقی در رابطه با فرزندان خود دارند و می توانند از آن در جهت منفی سوء استفاده کنند هراس داریم. اغلب افراد با فکر این که مادران بسیار مهربان، دلسوز و حامی فرزندان خود هستند و همیشه صلاح آنان را می خواهند احساس بهتر و خوشایند تری دارند. اما مادران در واقعیت همیشه این گونه نیستند و می توانند رفتار سمی داشته باشند. دبورا تنن، در کتاب خود با قاطعیت به این نکته اشاره کرده است که مادران نه تنها سر پناهی برای کودکان خود هستند بلکه به آنان یاد می دهند و حتی القا می کنند که دنیا را از دریچه چشم آنان ببینند. یعنی در تفسیر آنان از جهان نقش اصلی را ایفا می کنند. کودکان در سنین کم نیز می توانند درک کنند در خانه و پیرامونشان چه اتفاقاتی در جریان است و افراد چگونه عمل و فکر می کنند. اما این درک تا حد زیادی توسط مادر به کودک دیکته می شود و در تفسیرش از پیرامون و اتفاقات آن نقش عمده ای ایفا می کند. تعجب برانگیز نیست رفتار سمی و آزار دهنده برای فرزندان طبیعی جلوه کند. زمانی که کودک هستیم فکر می کنیم خانه جای امنی برای ماست و آن ها ما را دوست دارند. برای این که یک کودک متوجه شود روند خانه آن ها با دیگران متفاوت است و رفتارهای اعضای خانواده آن ها نامتعارف است زمان طولانی می برد. همچنین اغلب کودکان نوع مراودات خانواده برایشان قابل پذیرش است، زیرا این گونه یاد گرفته اند و برایشان عادی شده است. به همین دلیل زمانی که مادری سر فرزند خود داد و فریاد می کند، کودک فکر می کند بچه بدی است، به حرف مادر گوش نکرده و یا خراب کاری کرده است. کودکان به راحتی این القاب را باور می کنند و فکر می کنند بچه تنبل، بی ادب، سرکش و بدی هستند و در مقابل، خواهر و برادرهایشان بچه های خوب، دوست داشتنی، مودب و سربه زیر هستند و آن ها با دیگران فرق دارند.
مادران نامهربان یا کودکان دوست نداشتنی
اغلب افرادی که در کودکی مورد بی مهری و بی توجهی مادر خود قرار گرفته اند باور دارند بزرگسالی زخم های آنان را التیام می بخشد زیرا وارد یک دنیای بزرگ تر می شوند، از اتاق های کوچک خود بیرون می آیند در نتیجه درد و رنج آن ها کمتر خواهد شد و دیگر نیازی به حمایت و محبت مادر ندارند. اما این دقیقا همان مرکز تعارض در فرد است. زیرا فرد متوجه می شود در عین حال که مادر باعث درد و رنج شده و به وی آسیب زده اما باز هم تشنه عشق و حمایت او است . هر قدر فرد با این تعارضات زندگی کند بیشتر تمایل دارد رفتار سمی مادر را طبیعی و عادی جلوه دهد، از آن فرار کند و در نهایت آن را انکار کند تا از این طریق درک و باور خود را از رفتار مادر تغییر دهد. این تعارضات به خودی خود حل نمی شود و فرد سال ها با این تعارضات زندگی می کند.
معرفی چندین رفتار آسیب زا یا همان رفتارهای سمی مادران
رفتار سمی مادران به عزت نفس، هویت، حس شایستگی، توانایی و ارزشمندی ما آسیب می زند. اثرات آن می تواند بلند مدت باشد و برای ما تعارضات زیادی را تا بزرگسالی به همراه بیاورد.
1. سرزنش کردن : شاید برای بسیاری از ما این تجربه دردناک باشد. این که در کودکی به خاطر یک خطای کوچک در مقابل دیگران مورد ملامت و توبیخ سخت قرار گرفته ایم. یا یک خطای کوچک را به نقص و ایرادی ذاتی در ما نسبت داده اند و به خاطر آن مورد نکوهش و سرزنش قرار گرفته ایم. در این صورت احساس شرم در کودک یک حس درونی و شخصی می شود و او را دچار خطای شناختی همیشه یا هیچ وقت می‌کند. این احساسات درونی شده کودک را به یک انتقاد گر دائمی تبدیل می کند که فکر می کند اشتباهات وی ناشی از نقص و ایراد اوست. این باورها و احساسات نسبت به خود تا بزرگسالی ادامه پیدا می کند. تحقیقات نشان می دهد خود انتقاد گری و سرزنش سلامت روان را به خطر می اندازد و فرد را مستعد افسردگی می کند.
2. حس گناه : زمانی که مادر با رفتار سمی خود حس گناه را در کودک ایجاد می کند اثرات مخربی بر کودکی و حتی بزرگسالی وی می گذارد. این حس وقتی ایجاد می شود که مادر نقش یک قربانی را بازی می کند که فرزندش او را رها کرده و قدردان زحمات او نیست. در حالی که مادر تمام انرژی و جوانی خود را صرف رشد کودکش کرده به او حسی از گناه و عذاب وجدان را القا می کند که تا بزرگسالی نیز ادامه دار است. در بزرگسالی اگر فرد بخواهد برای زندگی خود حد و مرزهایی تعیین کند و یا ارتباط خود را با والدین کم رنگ تر کند تا به استقلال شخصی و اهداف خویش نزدیک شود، حسی از گناه و عذاب وجدان در وی بیدار می شود که والدین خود را رها کرده و قدردان آن ها نیست.
3. مقایسه : قیاس کردن و رفتارهای متفاوت با فرزندان فقط در خانواده های مشکل دار اتفاق نمی افتد. بسیاری از خانواده های سالم نیز با فرزندان خود رفتار سمی متفاوت و متناقضی دارند. مادران معمولا به طور عمد این رفتارهای را انجام نمی دهند. شاید مادران با بچه های خود که بیشتر به آنان شباهت دارد رفتار متفاوت تری داشته باشند. همچنین ممکن است با بچه ای که نیاز به مراقبت و حمایت کم تری دارد احساس راحت تر و بهتری داشته باشند تا بچه هایی که مدام نیازهای متفاوتی دارند.
4. اعمال علایق و سلایق شخصی: مادران سمی برای کنترل فرزندان خویش اغلب علایق و سلایق شخصی خود را به آنان تحمیل می کنند. روابط بین خواهر و برادرها را شکل می دهند. این رفتارها را کاملا آگاهانه و با منطق خودشان انجام می دهند. ممکن است از شما به شدت انتقاد کنند که چرا از توانایی های خودتان استفاده نمی کنید، یا شما را با خواهر و برادرهایتان مقایسه کنند تا به شما انگیزه دهند. مهم نیست تک فرزند باشید یا نه چون همیشه افراد دیگری وجود دارند تا شما را با آن ها مقایسه کرده و از شما انتقاد کنند.
5. پرخاشگری پنهان و آشکار : پرخاشگری والدین و مادر نسبت به کودک همیشه به صورت آشکار همراه با فریاد و تنبیه بدنی نیست. گاهی رفتارهای مانند قهر و محرومیت کودک که به آن پرخاشگری پنهان می گوییم، از خود بروز می دهند. رفتارهای پرخاشگرانه بر کودک تاثیر عمیقی می گذارد. در یک تحقیق در مورد پرخاشگری مادر نسبت به کودکان در سه دوره خردسالی، سنین دبستان و نوجوانی بررسی شد. نتایج نشان داد کودکانی که مورد پرخاشگری آشکار همچون ناسزا، فریاد، اخم و تنبیه بدنی قرار گرفتند علائم خود را تا سنین دبستان درونی سازی کردند و آن را در قالب تعارض و عدم رعایت قوانین نشان دادند. در مقابل کودکانی که مورد پرخاشگری پنهان قرار گرفته بودند نشانه ها را برون سازی کردند و آن را در قالب درگیر شدن در تعارضات و واکنش های هیجانی نشان دادند. در نوجوانی نیز کودکانی که مورد پرخاشگری آشکار بودند نشانه های اضطراب، انزوا، مشکلات خواب و افسردگی نشان دادند. و آن دسته که تحت خشونت پنهان بودند نشانه های عدم تمرکز و توجه، پرخاشگری و قانون شکنی نشان دادند.
برای دریافت نکات فرزندپروری و رفتار صحیح با کودک می توانید فیلم وبینار مدیریت رفتار والدین دکتر مریم اسمعیلی را مشاهده نمایید.
درباره ما
مرکز مشاوره روانشناسی سروهانا در حیطه های ارزیابی و درمان اختلالات روانشناسی کودک، مشاوره روانشناسی نوجوان و بزرگسال و همچنین مشاوره خانواده، ازدواج، تحصیلی، شغلی و فردی با بالاترین کیفیت و زیر نظر روانشناسان و مشاوران مجرب و با تجربه آماده همراهی و ارائه خدمات به شما همراهان می‌باشد. منتظر حضور گرم شما به صورت حضوری در کلینیک سروهانا و یا به صورت غیرحضوری در اپلیکیشن فارگو هستیم.
دیدگاه شما :