نکات کلیدی
اختلال شخصیتی، نوعی آسیب روانی است که در آن، فرد برای درک موقعیت‌ها و برقراری ارتباط با افراد (از جمله خودش) با مشکل مواجه می‌شود.
بسیاری از افرادی که بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی(DSM) به یکی از 10 اختلال شخصیتی مبتلا هستند. به راحتی نمی‌توانند وجود بیماری را در خود تشخیص دهند و نسبت به آن آگاه شوند.
معمولاً برای توصیف اختلال های شخصیتی، از اصطلاح «خودپذیر» استفاده می‌شود. زیرا این اختلال‌ها، از نظر افرادی که آنها را تجربه کرده و به آن مبتلا هستند، عادی و قابل قبول می‌باشند.
«خودناهمخوانی» به این معنی است که فرد احساس می‌کند یک چیزی سر جای خودش نیست. معمولاً افراد مبتلا به اضطراب و افسردگی، به طرز دردناکی از مشکلات خود آگاه هستند و از آنها رنج می‌برند.
انسان‌ها از اولین روزهای تاریخ بشریت، برای دسته‌بندی دوستان، خانواده و غریبه‌ها از روش‌های مختلفی استفاده می‌کردند. ممکن است ما درباره یک فرد فکر کنیم که او انسانی خوب، جذاب، با استعداد و بامزه است و درباره یک فرد دیگر، فکر کنیم که او انسانی نامهربان، بدجنس، بی‌توجه، پرخاشگر و تنبل است. اما در چه زمانی هر یک از این ویژگی‌ها، تا سرحد تبدیل شدن به یک اختلال شخصیتی مشکل‌ساز می‌شوند؟
این شما هستید!
خود ناهمخوانی، یک اصطلاح مربوط به روانکاوی و توصیف‌کننده انگیزه‌ها، نیازها یا افکاری است که برای «ایگو» یا خود شما منفور و ناپسند هستند. به عبارت دیگر، شما در این شرایط، با چیزی در درون خود مشکل دارید و به خوبی از وجود این مشکل آگاهی دارید. ممکن است یک روز صبح، با احساس اضطراب یا افسردگی از خواب بیدار شوید. شما در طول روز، این حالت را در درون خود احساس می‌کنید و آرزو می‌کنید که هر چه زودتر این حس از بین برود و امیدوار هستید که هیچ کس از وضعیت عاطفی درون شما مطلع نشود.
از سوی دیگر، خودپذیری، به این معنی است که ترجیحات، خواسته‌ها، انگیزه‌ها و رفتار شما با ایگوی شما سازگار است. بیشتر اختلالات شخصیتی، به دلیل اینکه با حس هویت شما در تضاد نیستند، خودپذیر در نظر گرفته می‌شوند. این اختلالات شخصیتی، با تار و پود هویت شما درهم تنیده شده‌اند و حتی ممکن است به سختی متوجه شوید که چرا این اختلالات برای شما دردسرساز هستند. به عنوان مثال، افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته به خود نمی‌گویند: «من امروز به میزان زیادی احساس خودشیفتگی می‌کنم و آرزو دارم که این مشکل از بین برود». در حقیقت، این مشکل به بخشی از وجود فرد خودشیفته تبدیل شده است و در بسیاری از موارد، فرد خود را عادی یا حتی بهتر از حد معمول می‌بینید.
اختلالات شخصیت و زندگی روزمره
اختلال شخصیت، نوعی آسیب روانی است. در این اختلال، فرد برای درک و برقراری ارتباط با موقعیت‌ها و افراد – از جمله خودش- با مشکل مواجه می‌شود. به طور کلی، ابتلا به اختلال شخصیت به این معنی است که فرد بدون توجه به موقعیت خود، الگوی فکری و رفتاری انعطاف‌ناپذیر و ناسالمی دارد. این امر می‌تواند منجر به بروز مشکلات و محدودیت‌های قابل توجهی در برخوردهای اجتماعی، روابط، کار و درس فرد مبتلا شود. ممکن است در برخی موارد، فرد متوجه نباشد که دچار اختلال شخصیتی است. زیرا طرز تفکر و رفتار او برای خودش طبیعی به نظر می‌رسد و حتی ممکن است دیگران را به خاطر چالش‌هایی که با آنها روبرو می‌شود، سرزنش کند.
دسته بندی های خاص مربوط به اختلالات شخصیتی
بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی موسوم به DSM-5، 10 اختلال شخصیت منحصر به فرد شناسایی شده است. هر یک از آنها، به یکی از سه گروه موسوم به «خوشه‌ها» تعلق دارند. خوشه A، شامل اختلالات پارانوئید (بدبینی و بدگمانی)، اسکیزوئید(اختلال شخصیتی گسیخته‌وار) و اسکیزوتایپال (اسکیزوفرنی گونه) می‌باشد. اختلالات شخصیتی خوشه B، شامل اختلالات شخصیتی مرزی، خودشیفتگی، اختلال شخصیتی هیجانی- نمایشی و اختلال شخصیت ضداجتماعی می‌باشد. در خوشه C، معیارهای تشخیص اختلال‌های شخصیت اجتنابی، وابسته و وسواسی- اجباری (براساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی) ارائه شده است.
خوشه A : اختلالات شخصیتی نا متعارف و غیرعادی
معمولاً اختلالات خوشه A موجب بروز ناهنجاری‌هایی از قبیل گوشه‌گیری اجتماعی، زودرنجی و کج‌خلقی، تحریک‌پذیری و عدم بروز احساسات می‌شود. یکی از شناخته‌شده‌ترین اختلالات این خوشه، اختلال شخصیت پارانوئید است. معمولاً روان‌پریشی (پسیکوز، اختلال شدید عاطفی و هیجانی همراه با آشفتگی شخصیت و از دست دادن ارتباط با واقعیت که اغلب با خیالات باطل همراه است.) در این گروه دسته‌بندی نمی‌شود؛ ولی تحقیقات نشان می‌دهد که این اختلال، دارای ارتباط ژنتیکی با اختلال اسکیزوفرنی می‌باشد.
خوشه B: اختلالات شخصیتی هیجانی و نمایشی
خوشه B، به عنوان گروه اختلالات شخصیتی «هیجانی» نیز شناخته می‌شود و مشتمل بر چهار اختلال شخصیتی است. این اختلالات، از نظر ژنتیکی با اختلالات خلقی و سوء مصرف مواد در ارتباط هستند و یکی از شایع‌ترین آنها، اختلال شخصیت خودشیفته (NPD: narcissistic personality disorder) است. افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته، علاوه بر علائم دیگر و بیش از افراد غیر‌خودشیفته، دارای تجربیات شخصی در زمینه دزدی عشقی (جذب شریک زندگی دیگران، از طریق برقراری ارتباط عاشقانه با او) هستند.
این افراد، به سوالاتی از قبیل «آیا تا به حال سعی کرده‌اید که فردی را که در یک رابطه عاشقانه با فرد دیگری است، برای برقراری یک رابطه جنسی کوتاه مدت به خود جذب کنید؟»، پاسخ «مثبت» می‌دهند.
خوشه c: خوشه افراد مضطرب یا ترسو
خوشه C یا گروه افراد «نگران و مضطرب»، مشتمل بر اختلالات اضطرابی (از جمله اختلال اضطراب فراگیر، فوبیا و غیره) است. به عنوان مثال، افرادی که به اختلال شخصیت اجتنابی مبتلا هستند. آنقدر از انتقاد دیگران می‌ترسند که منزوی می‌شوند و خود را از قرار گرفتن در اجتماع محروم می‌کنند.
اگر خودم در حالت بحرانی قرار داشته باشم یا کسی را بشناسم که در این وضعیت قرار داشته باشد ، باید چه کاری انجام دهم ؟
اگر به آسیب رساندن به خود فکر می‌کنید یا کسی را می‌شناسید که اینگونه است؛ در اولین فرصت با پزشک خود تماس بگیرید.
در چنین شرایطی می‌توانید با فوریت های اجتماعی تماس بگیرید یا برای دریافت کمک فوری به اورژانس بیمارستان بروید. همچنین از یکی از دوستان یا اعضای خانواده بخواهید که در انجام این کارها به شما کمک کند.
اگر خود شما، در حالت بحرانی قرار دارید، اصلاً تنها نمانید. اگر شخص دیگری در شرایط بحرانی قرار دارد، به هیچ‌وجه او را تنها نگذارید.
برای آشنایی بیشتر با اختلال‌های شخصیت و تاثیر آن در روابط بین فردی، فارگو 3 وبینار آنلاین در تاریخ هایی که در پوستر قرار داده شده، برگزار خواهد کرد. اگر مایلید که دربارۀ اختلال‌های شخصیت بیشتر بدانید، پیشنهاد می کنیم این وبینار 3 قسمتی را از دست ندهید. برای ثبت نام اینجا کلیک کنید.
درباره ما
مرکز مشاوره روانشناسی سروهانا در حیطه های ارزیابی و درمان اختلالات روانشناسی کودک، مشاوره روانشناسی نوجوان و بزرگسال و همچنین مشاوره خانواده، ازدواج، تحصیلی، شغلی و فردی با بالاترین کیفیت و زیر نظر روانشناسان و مشاوران مجرب و با تجربه آماده همراهی و ارائه خدمات به شما همراهان می‌باشد. منتظر حضور گرم شما به صورت حضوری در کلینیک سروهانا و یا به صورت غیرحضوری در اپلیکیشن فارگو هستیم.