چگونه قشقرق های کودک را مدیریت کنیم؟

قشقرق کودکان 

کودکان قشقرق به پا می‌کنند، چون از مهارت ‌های زبانی و عادات عاطفی لازم برای برقراری ارتباط به شکلی مؤثرتر برخوردار نیستند. عصبانیت و بی‌حوصلگی در برابر قشقرق کودک تنها اوضاع را بدتر می‌کند و خشمی را که باعث بدرفتاری کودک شده است افزایش می ‌دهد. اگر می ‌خواهید همزیستی مسالمت‌آمیزی با کودکتان داشته باشید باید در قدم اول با توجه کامل به او پاسخ دهید تا مجبور نشود برای جلب توجه شما قشقرق بیشتری به‌ پا کند. اغلب کودکان گاهی اوقات از خود خشونت نشان می ‌دهند. قشقرق و رفتار خشونت‌آمیز (مشت زدن، لگدزدن، ناخن زدن، گازگرفتن) به این معنا نیست که شما پدر و مادر بدی هستید، بلکه ندایی است که به شما می ‌گوید باید وارد عمل شوید.

زمان رخ دادن قشقرق توسط کودک :

قشقرق هنگامی بیشتر رخ می دهد که کودک گرسنه و خسته باشد. سعی کنید حتماً از خواب کافی و غذای مرتب فرزندتان مطمئن شوید. در جستجوی الگویی برای زمان بندی قشقرق های او باشید. برای مثال، این حالت بیشتر در هنگام عصر که فرزندتان خسته است روی می دهد یا قبل از غذا وقتی که او گرسنه است؟ اگر الگویی مشاهده می کنید، باید سعی کنید برنامه ی او را مجدداً طوری تنظیم کنید که از وقوع قشقرق ها کاسته شود.

چرا بچه های کوچک بدخلق می شوند ؟

خشونت کودکان حداقل تا سن سه‌سالگی به معنای بد بودن یا نافرمانی کردن آن ها نیست، بلکه می‌خواهند به شما چیزی بگویند، اما هنوز مهارت ‌های زبانی و عادات عاطفی لازم برای برقراری ارتباط مؤثر را نیاموخته ‌اند. دلیل خشونت آن ها یا همین است یا اینکه احساس می‌کنند به آن ها گوش نمی ‌دهید و برای جلب توجه شما راهی جز خشونت پیدا نمی‌کنند. معمولاً زمانی که کودک به خواسته ‌اش، چه از نوع معقول آن (غذا، توجه، آغوش) و چه از نوع غیرمعقول آن (شیرینی، اسباب‌بازی دیگران، اشیای خطرناک) نرسد از خود خشونت نشان می ‌دهد. وضعیت کودک نیز در خشونت او نقش دارد.  در شرایطی که کودک خسته است، نگران است، حال خوبی ندارد، گرسنه است یا به ‌هر طریق تحت فشار است احتمال نشان دادن رفتار خشونت‌آمیز بیشتر می‌شود. اگر از دیدگاه کودک نگاه کنیم می ‌بینیم که داد زدن سر دیگران راهکار معقولی است که کودک با توجه به ناتوانی خود در پیش می‌گیرد، چون کار دیگری از دستش ساخته نیست.

به کودکی که کنترل خود را از دست داده چه واکنشی نشان دهیم ؟

نکته ی اولی که باید بدانید این است که تنبیه فایده‌ای ندارد. درحقیقت عصبانیت و بی‌حوصلگی شما اوضاع را بدتر می ‌کند و خشمی را که باعث بدرفتاری کودک شده افزایش می ‌دهد. همچنین به کودک نشان می ‌دهید که بی‌حوصلگی و عصبانی شدن ایرادی ندارد. خشونت کودک برای شما فرصت خوبی است که روش تربیتی خود را اصلاح کنید و به فرزندتان کمک کنید افکار و احساساتش را بفهمد و انتقال دهد. اگر راهی پیدا کنید که رفتار خشونت‌آمیز کودک را به فرصتی عالی برای آموزش او تبدیل کنید، می‌توانید خوشرویی و دیدگاه خود را بهتر حفظ کنید و درست و عاقلانه عمل کنید. در اینجا با چهار قدم ساده به شما نشان می ‌دهیم که چگونه خشونت کودکتان را کنترل کنید و همزمان مهارت ‌های جدید و مهمی را به او بیاموزید:

خشونت او را متوقف کنید.

برای کنترل خشونت فیزیکی فرزندتان هر کاری لازم است را با جدیت اما آرام انجام دهید. برای مثال اگر فرزندتان به شما مشت می‌زند یا می‌خواهد مشت بزند دست ‌هایش را محکم اما با مهربانی بگیرید به گونه ای که نتواند به شما ضربه بزند. اگر تفنگ مسلحی را به سمت شما نشانه رفته بدون معطلی اسلحه را از او بگیرید. مشت زدن، ناخن زدن، لگدزدن و گازگرفتن با هم تفاوتی ندارند. دست، ناخن، دندان و پا سلاح ‌هایی هستند که کودک در اختیار دارد. وظیفه شماست که به او یاد دهید نمی‌تواند از سلاح‌ هایش علیه دیگران استفاده کند؛

به جای خلوتی بروید.

اگر اطرافتان شلوغ است بچه را بردارید و به‌جای خلوتی بروید (درهمان حالی که مشغول جیغ زدن و لگدزدن است او را بغل کنید و ببرید). می‌ توانید به گوشه ی خلوت مغازه یا پارکینگ یا به یکی دیگر از اتاق ‌های منزل بروید. این کار سه فایده دارد: اول اینکه فرزندتان را از محیطی که در آن مشغول مشت زدن یا ناخن زدن یا کارهای خشونت‌آمیز دیگر بوده دور می‌کنید تا آرام شود. دوم اینکه می‌توانید دور از چشم دیگران به مشکل رسیدگی کنید و سوم اینکه شخصیت فرزندتان را حفظ می‌کنید. حتی کودکان نیز از اینکه جلوی جمع مشکلشان را گوشزد کنید، خجالت می‌کشند؛

به فرزندتان یاد دهید به‌ جای دست و ناخن و پا و دندان، از کلمه‌ ها استفاده کند.

وقتی به‌جای خلوتی رسیدید در هر حالتی که بود (چه او را نگه داشته باشید تا مشت نزند، چه آرام شده باشد و غیره) به چشم ‌هایش نگاه کنید و محکم اما با آرامش بگویید که مثلاً «بچه‌های من مشت نمی‌زنند.» (نباید اثری از عصبانیت، بی‌حوصلگی یا دلخوری در صدایتان وجود داشته باشد). باید برای فرزندتان مانند بزرگسالی صبور الگوی خویشتن‌داری باشید؛ یعنی اینکه باید مهربان، واقع‌گرا و قوی باشید. در این مواقع باید بدون توجه به احساسات فرزند (عصبانی، نگران، شرمنده و غیره) مانند پدر و مادری خوب وارد عمل شوید؛

گرفتن اطلاعات

فرزندتان که ساکت شد قبل از اینکه زمان زیادی سپری شود (در صورت امکان همان نیم ساعت اول) درباره آنچه که اتفاق افتاده است با او کوتاه صحبت کنید. مثلاً می ‌توانید بگویید «مشت زدن کار درستی نیست. هروقت احساس کردی می‌خواهی مشت بزنی یا ناخن بکشی یا کارهایی مثل این انجام بدهی، سعی کن از کلمه ‌ها استفاده کنی و احساست را به من بگویی. مثلاً به‌جای مشت زدن بگو مامان! خسته‌ام یا مامان! شکمم درد می‌کند یا می‌خواهم همین حالا به حرف‌هایم گوش دهی.»

پیشگیری 9 راه برای همزیستی مسالمت امیز با کودک :

۱. توجه کامل خود را به کودک معطوف کنید. تاحدامکان وقتی با کودک هستید از وسایل الکترونیکی استفاده نکنید. وقتی کاری می‌کند یا حرف می ‌زند هنگام پاسخ دادن به او توجه کنید تا مجبور نشود برای جلب توجه شما دست به خشونت و قشقرق بزند؛

۲. فرزندتان را زیاد بغل کنید. در طول روز چندین بار او را به گرمی در آغوش بگیرید. عشق خود را مرتب و به‌صورت فعال به او نشان دهید؛

۳. زمانی را در برنامه خود به بازی، خواب و غذا خوردن اختصاص دهید. اگر برنامه شما پایدار باشد، کودک احساس خواهد کرد که دنیا، امن و قابل‌پیش‌بینی است. همچنین احتمال برآورده شدن نیازهای بدنی ‌اش نیز افزایش می‌یابد؛

۴. گزینه‌ های ساده و معقولی را پیش روی کودک قرار دهید. تاحدامکان کنترل کار را به کودک واگذار کنید و تا جایی که منطقتان اجازه می‌دهد گزینه ‌های انتخابی او را افزایش دهید. برای مثال، به کودک بگویید «وقت پوشیدن کفش ‌ها است؛ می‌خواهی خودت کفشت را بپوشی یا دوست داری کمکت کنم؟» «دوست داری برایت روی تکه ‌های موز کره ی بادام‌زمینی بمالم؟» «کتابی انتخاب کن تا برایت بخوانم.»؛

۵. دنبال سرگرمی ‌های مختلف بگردید. گاهی اوقات خشونت کودک به این خاطر است که حوصله ‌اش سر رفته است. انواع سرگرمی ‌ها را برای او فراهم کنید (موزیکال، فیزیکی، هوشی، اجتماعی، بصری)؛

۶. برای جنب‌وجوش او وقت کافی در نظر بگیرید. کودک ۲ساله به 3 ساعت ورزش بدنی فعال در روز نیاز دارد. در حالت ایده ‌آل بیشتر زمان ورزش کودک در بیرون از خانه است. گاهی اوقات خشونت کودک منعکس‌کننده نیاز او به فعالیت بدنی بیشتر است؛

۷. محیطی دلپذیر برای کودکتان فراهم کنید. بچه‌ها آنچه را که اطرافشان روی می ‌دهد تقلید می ‌کنند. آیا بقیه کودکانی که با او هستند از روش مشت زدن برای رسیدن به خواسته ‌هایشان استفاده می‌کنند؟ آیا رفتار آنها انعکاس نگرانی‌ها و تنش‌هایی است که در خانه یا مهدکودک با آن روبرو هستند؟

۸. راه‌ حل ‌های مختلف را با نقش بازی کردن به او نشان دهید. در فضایی آرام و راحت و با روحیه‌ای بانشاط از او بخواهید خشونتی را که به‌تازگی از او سرزده است با نقش بازی کردن بازسازی کند.  باهم دنبال راه‌ حلی بگردید که بتوانید آن را جایگزین خشونت، بداخلاقی و قشقرق کنید. مثلاً می‌توانید کلمه ‌های مناسبی پیدا کنید که با آن ها خواسته ‌هایش را بیان کند یا از بالشت مشت‌زنی استفاده کنید یا یکی از گزینه‌ های ادامه همین متن را انتخاب کنید یا اینکه به‌طورکلی راه ‌حل دیگری پیدا کنید. حالا نقشتان را باهم عوض کنید. شما نقش کودک بداخلاق را بازی کنید و نقش پدر و مادر را به کودک بدهید. دیده ‌ام که کودکان، حتی در سنین پایین راه ‌حل‌ های مبتکرانه و جالبی پیدا می‌کنند که حتی به فکر بزرگ ترها هم نمی ‌رسد؛

۹. چک‌لیستی از جایگزین ‌های خوب برای رفتارهای بد و قشقرق گونه تهیه کنید. لیستی کوتاه از جایگزین ‌های مناسب برای خشونت چاپ کنید. از فرزندتان بخواهید پیشنهادهای خود را به شما بگوید. می‌توانید جایگزین ‌ها را با مثال زدن برایش توضیح دهید یا اینکه نمونه‌ای از آنها را روی تصویر پرنده‌ ای عصبانی یا کودکی خشمگین (که ضربدر بزرگی روی آن زده‌اید) و نمونه دیگر را روی عکس کودکی شاد بچسبانید. برای شروع چند پیشنهاد برایتان آورده‌ایم:

• استفاده از کلمه ‌ها: به کودکتان یاد دهید به‌جای مشت زدن از کلمه‌ ها استفاده کند؛
• دور شدن: به کودکتان یاد دهید وقتی احساس کرد کسی با او بدرفتاری می‌کند از او دور شود. شما دوست ندارید کودکتان از شما دور شود، اما بهتر از این است که شما را ناخن بزند؛
• رفتن به گوشه ‌ای دنج: جای خاصی برای کودکتان در نظر بگیرید تا هروقت احساس کرد نیاز به مشت زدن دارد آنجا برود. اجازه دهید کتاب ‌ها، اسباب‌بازی ‌ها و حیوانات عروسکی‌اش را آنجا ببرد. اگر پتو یا وسیله ی خاص دیگری دارد بگذارید آن را به گوشه دنج خود ببرد. وقتی بداخلاقی کرد درباره رفتن به گوشه دنج از او سؤال کنید. او را برای تنبیه آنجا نفرستید. ما می‌خواهیم کودکمان تجربه خوبی از آن مکان داشته باشد و برای جمع کردن افکار و کنترل عواطفش از آن استفاده کند؛
• فعالیت ‌های بدنی: جایگزین‌های فیزیکی خشونت برای برخی کودکان مفید هستند. زمانی که کودک آرام است روی چند گزینه که موردپسند فرزندتان باشد کار کنید. مثلاً می‌توانید مشت زدن به بالشت، پا کوبیدن و پرتاب مشت به سمت آسمان، رقص خشم یا گرفتن انگشت پا را به او پیشنهاد دهید.

• درباره ما

  مرکز مشاوره روانشناسی سروهانا در حیطه های ارزیابی و درمان اختلالات روانشناسی کودک، مشاوره روانشناسی نوجوان و بزرگسال و همچنین مشاوره خانواده، ازدواج، تحصیلی، شغلی و فردی با بالاترین کیفیت و زیر نظر روانشناسان و مشاوران مجرب و با تجربه آماده همراهی و ارائه خدمات به شما همراهان می‌باشد. منتظر حضور گرم شما به صورت حضوری در کلینیک سروهانا و یا به صورت غیرحضوری در اپلیکیشن فارگو هستیم.