ارتباط بین تصویر بدن و اختلالات خوردن

تصویر بدن و اختلالات خوردن

به نظر می‌آید که پریشانی ناشی از تصویر بدن اغلب یکی از علائم اختلال خوردن است؛ هرچند، همه افراد مبتلابه اختلال خوردن دارای تصویر بدنی مشکل‌دار نیستند و بسیاری از افرادی که دچار اختلال خوردن نیستند دارای تصویر بدنی ضعیفی هستند. پس چطور می‌توانیم رابطه بین تصویر بدن و اختلالات خوردن را درک کنیم؟

تصویر بدن چیست؟

تصویر بدن همان تصویر عینی است که مردم از بدن خود دارند و با شکل واقعی بدن تفاوت دارد. تصویر بدن ساختاری پیچیده و متشکل از باورها، افکار، ادراکات، احساسات و رفتارها است. نگرش ما به خود و بدنمان بر سلامتی، سلامت روان و روابطمان تأثیر می‌گذارد. تصویر بدنی سالم شامل ادراک عینی از ظاهر شخص و توانایی جداسازی ارزش خود به‌عنوان شخص از ظاهر است.

تصویر منفی بدنی

تصویر منفی بدنی اغلب با نارضایی از ظاهر و پرداختن به رفتارهایی نظیر رژیم، وارسی و اجتناب برای بهبود نارضایتی مشخص می‌شود. تصویر منفی بدنی اغلب در دوران کودکی بروز می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد که تقریباً 50٪ دختران نابالغ و 30٪ پسران نابالغ از بدن خود راضی نیستند و 60٪ زنان بزرگ‌سال و 40 درصد مردان بزرگ‌سال دارای تصویر منفی بدنی هستند. اصطلاح «ناخوشنودی هنجاری» برای اولین بار توسط رادین و همکاران در سال 1984 برای توصیف نارضایتی از شکل و سایز بدن استفاده شد. این ناخوشنودی به‌قدری در میان زنان شایع بود که آن را «هنجاری» یا عادی تعیین کردند.  مطالعهٔ گسترده‌ای از 18 تا 79 ساله‌های ایسلند نشان داد که تقریباً 43٪ این افراد از وزن بدن خود ناراضی بودند و بیش از 71٪ بر این اعتقاد بودند که باید وزن خود را کاهش دهند. باوجودآنکه میانگین BMI در میان مردان بالاتر بود، زنان در هر گروه سنی بیش از مردان از وزن خود ناراضی بودند.

مشکلات تصویر بدن در اختلالات خوردن

اختلالات خوردن جزء بیماری‌های روانی پیچیده ناشی از ژنتیک و عوامل محیطی است که در این میان، تصویر منفی بدنی تنها یکی از این عوامل محسوب می‌شود؛ هرچند، تصویر منفی بدنی در اختلالات خوردن برجسته است زیرا بسیاری از افراد مبتلابه اختلال خوردن هنگام تعیین ارزش خود، ارزش زیادی برای بدن و وزنشان قائل هستند. این «ارزیابی بیش‌ازحد شکل و وزن» یکی از علائم برخی، نه همه، اختلالات خوردن است. خودارزیابی شخص که به‌طور نامتناسبی تحت تأثیر وزن و شکل بدن قرار دارد با تشخیص بی‌اشتهایی عصبی یا پرخوری عصبی سازگار است. تشخیص بی‌اشتهایی عصبی بیشتر با اختلال در شکل و وزن بدن یا ناتوانی در تشخیص خطرناک بودن وزن پایین فعلی بدن سازگار است. ارزیابی بیش‌ازحد شکل و وزن بدن مشخصه ضروری اختلال پرخوری (BED)، شایع‌ترین اختلال خوردن، نیست. پژوهش‌ها حاکی از آن است که تنها 60٪ بیماران مبتلابه BED دارای معیارهای ارزیابی بیش‌ازحد شکل و وزن هستند؛ هرچند، به نظر می‌آید بیماران مبتلابه BED که درگیر شکل و وزنشان هستند دچار شکل شدیدتر BED باشند. بیماران مبتلابه اختلال اجتناب / محدودیت در مصرف مواد غذایی (ARFID)که جزء اختلال خوردن است معمولاً هیچ کاری با شکل و وزن ندارد.

تصویر منفی بدنی و سایر اختلالات

نارضایتی از بدن ممکن است منجر به گرفتن رژیم و تغذیه بی‌نظم شود و همین مسئله می‌تواند راه را برای ابتلا به اختلال خوردن باز کند. نارضایتی از بدن نه‌تنها ریسک‌فاکتور یا نشانه‌ اختلال خوردن است، بلکه می‌تواند ریسک فاکتوری برای افسردگی، اضطراب و اعتمادبه‌نفس پایین نیز محسوب شود؛ درنتیجه، هدفی  معمول برای تلاش‌های پیشگیرانه است.

اختلال بدریختی بدن

اختلال بدریختی بدن (BDD) یکی دیگر از اختلالات روانی است که در دسته اختلالات  وسواس فکری-عملی و اختلالات مربوط به آن قرار می‌گیرد. افراد مبتلابه BDD درگیر یک یا چند عیب یا نقص جزئی یا ناچیز در ظاهر فیزیکی خود، از جمله شکل بدن، هستند. در صورتی می‌توان شخصی را مبتلابه BDD تشخیص داد که رفتارهای تکراری (نظیر چک کردن یا اطمینان‌جویی) مرتبط با این خوددرگیری را انجام دهد و این رفتارها باعث اختلال در عملکرد شخص شوند. هرچند، اگر نگرانی‌های افراد در خصوص تصویر بدنشان صرفاً در زمینه اختلال خوردن باشد، فقط اختلال خوردن تشخیص داده می‌شود. ابتلای بیماران به اختلال خوردن و BDD امری غیر عادی نیست (دغدغه BDD مواردی به‌جز وزن و چربی بدن است). نارضایتی از سایز و وزن بدن از مدت‌های مدیدی است که به‌عنوان مسئله‌ای در میان زنان شناخته شده است اما در سال‌های اخیر مشکل فزاینده‌ای در میان مردان شناسایی شده است. یکی از انواع اختلال بدریختی بدن، بدریختی عضلانی، بیشتر بر مردانی که تمایل به داشتن بدنی عضلانی‌تر دارند تأثیر می‌گذارد. ازآنجایی‌که بسیاری از بیماران مبتلابه بدریختی عضلانی به ورزش و تغییراتی در تغذیه خود می‌پردازند که برای تأثیرگذاری بر شکل و وزن بدن طراحی شده است، برخی پژوهشگران معتقدند که بدریختی عضلانی درواقع شکلی از بی‌اشتهایی عصبی است که بیشتر با هنجارهای سنتی جنسیت مردانه همسو است.

درمان تصویر منفی بدنی

پژوهش‌ها نشان می‌دهد که تصویر بدن اغلب یکی از آخرین علائم اختلال خوردن است که در طول درمان بهبود می‌یابد. حتی با در نظر گرفتن درمان‌ها و علائم مختلف بین بیماران نیز مراحل بهبود اختلال خوردن از الگویی نسبتاً مشابه پیروی می‌کند. به نظر می‌آید که بازیابی وزن و تغییرات رفتاری به‌طور کلی مقدم بر بهبود روانی باشند. و درگیری و پریشانی ناشی از تصویر بدن تا حدی پس از درمان اختلال خوردن نیز ممکن است باقی بماند زیرا طبیعی نیست که افراد جامعه ما از نگرانی‌های مربوط به تصویر بدن رها باشند. در بسیاری از موارد، درمان‌ها شامل بیش از یک مداخله می‌شوند. به‌‌عنوان مثال، درمان‌های رفتاری-شناختی و برنامه‌های سواد رسانه‌ای اغلب شامل آموزش‌های روانی هستند.

مداخلات رفتاری-شناختی

مداخلات رفتاری-شناختی از پرکاربردترین مداخلات برای پرداختن تصویر بدنی هستند. این مداخلات به افراد کمک می‌کنند تا افکار به‌هم‌ریخته، احساسات و رفتارهایی که به ایجاد تصویر منفی از بدن کمک می‌کنند را اصلاح کنند. شیوه‌های به‌کاررفته عبارت‌اند از: خودنظارتی، بازسازی شناختی، تمرین تخمین سایز بدن، مواجهه با محرک‌ها و قرار گرفتن در معرض آینه. کتاب راهنمای تصویر بدن  نوشته توماس کش یکی از معروف‌ترین برنامه‌های رفتاری-شناختی برای درمان تصویر بدن  است.

تمرین تناسب‌اندام

مداخلات تمرینی تناسب‌اندام شامل ورزش‌هایی با هدف بهبود توانایی‌های جسمی نظیر قدرت عضلانی است. پیشرفت‌های عینی در تناسب‌اندام به اندازه پیشرفت‌های درک‌شده مهم نیست. تمرینات تناسب‌اندام می‌تواند با تشویق افراد به تمرکز بیشتر بر عملکرد بدن و تمرکز کمتر بر ظاهر، تصویر بدن را نیز بهبود بخشند.

استراتژی‌های مورد استفاده در خانه

در ادامه برخی استراتژی‌های خودیاری آورده شده است که بر مبنای مداخلات فوق‌الذکر هستند و می‌توانید به‌تنهایی در خانه برای بهبود تصویر بدن انجام دهید:

• یک دفتر قدردانی از بدن تهیه کنید. برنامه روزانه‌ای که شامل اظهارنظرهای تحقیرآمیز درباره بدنتان است، احتمالاً حالتان را بدتر می‌کند. برای رسیدن به دیدگاه متعادل‌تر، تغییر توجه و قدرانی از چیزهای خوب بدن مهم است. یکی از راه‌های رسیدن به این هدف، داشتن یک دفتر قدردانی از بدن است. سعی کنید چیزهای مثبت راجع به بدنتان را روزانه یادداشت کنید. می‌توانید مواردی مانند «روز خیلی خوبی داشتم»، «با پاهایم توانستم از دره بالا بروم» یا «با دست‌هایم توانستم فرزندم را در آغوش بگیرم» را بگنجانید. در ابتدا، ممکن است سخت باشد اما با تمرین آسان‌تر خواهد شد.
• خبرمایه رسانه اجتماعی خود را تمیز کنید. همه ما روزانه با هجمهٔ تصاویر و پیام‌هایی مواجه می‌شویم که بر لاغری و یا دستیابی به اندامی ایده‌آل تأکید دارند. برای مقابله با این پیام‌ها، بهتر است پیام‌هایی را پیدا کنید که از پذیرش بدن و گنجاندن طیف وسیعی از بدن‌ها پشتیبانی می‌کنند. در عوض، وبلاگ‌هایی با محتوای مثبت درباره بدن را بخوانید و از الگوهای مثبت بدن پیروی کنید. برخی از بهترین مطالب عبارت‌اند از تقویت تصویر بدن: 5 روش برای تقویت عزت‌نفس نوشته مارگاریت تارتاگووسکی و حسرت‌های افراد در حال مرگ نوشته کری ایگان. ممکن است بخواهید صفحه‌ای با محتوای مثبت درباره بدن در سایت Pinterest ایجاد کنید. ایده خوبی است که آن دسته از سایت‌های رسانه‌های اجتماعی که به دنبال ترویج لاغری یا اندام ایده‌آل هستند را دنبال نکنید.
• لباسی بخرید که الآن اندازه‌تان باشد. بسیاری از مردم در برابر خرید لباس‌های مناسب و اندازه مقاومت می‌کنند؛ آنها یا لباس‌های بدقواره می‌پوشند یا خودشان را اغوا می‌کنند که «وقتی وزن کم کنند» لباس‌های قدیمی‌شان اندازه تنشان می‌شود یا آن زمان بهتر است به خرید بروند. این تمرین نادرست باعث افزایش اندوه فعلی می‌شود و هیچ کاری برای افزایش انگیزه نمی‌کند؛ در عوض، حداقل چند قلم جنس ضروری بخرید که مناسب اندام فعلی‌تان هستند و احساس خوبی به شما می‌دهند. اکثر مردم معتقدند که این کار باعث افزایش اعتمادبه‌نفس و کاهش اضطراب و خودتحقیری در هنگام پوشیدن لباس می‌شود.
• با رفتارهای اجتنابی مقابله کنید و وارسی بدن را کنار بگذارید. رفتارهای اجتنابی و وارسی بدن در تداوم اختلالات خوردن دخیل است. اجتناب می‌تواند شامل موارد زیر باشد: پوشش کامل، امتناع از پوشیدن لباس‌های مناسب با موقعیت (پوشیدن هودی در تابستان، امتناع از پوشیدن شلوارک یا تاپ‌های رکابی در روزهای تابستان، روز، امتناع از شنا به دلیل اضطراب از پوشیدن لباس شنا) یا اجتناب کامل از پزشکانی که ممکن است آنها را وزن کنند. وارسی بدن عبارت است از بررسی مکرر شکل و وزن فرد که به اشکال مختلفی از وزن کردن مکرر، اندازه‌گیری (با متر یا دست) یا بررسی وسواسی در آینه انجام می‌شود. اجتناب و وارسی بدن فقط اضطراب را تداوم می‌بخشد. هدف باید رسیدن به‌اعتدال باشد. کسانی که رفتار اجتنابی دارند باید تمرین مواجهه کنند و کسانی که دچار وارسی وسواسی هستند باید این کار را کنار بگذارند. اگر وارسی عادت شده است، سعی کنید تعداد دفعاتی را که چک می‌کنید پیگیری کنید و سپس به‌تدریج آن را کاهش دهید. مواجهه نیز می‌تواند تدریجی باشد. به‌عنوان مثال، ابتدا می‌توان پیراهن‌های بدون آستین را در داخل آپارتمان برای مدت‌زمان بیشتری پوشید تا بتوان جرأت پوشیدن آن‌ها را در خارج از خانه نیز پیدا کرد.

درباره ما

مرکز مشاوره روانشناسی سروهانا در حیطه های ارزیابی و درمان اختلالات روانشناسی کودک، مشاوره روانشناسی نوجوان و بزرگسال و همچنین مشاوره خانواده، ازدواج، تحصیلی، شغلی و فردی با بالاترین کیفیت و زیر نظر روانشناسان و مشاوران مجرب و با تجربه آماده همراهی و ارائه خدمات به شما همراهان می‌باشد. منتظر حضور گرم شما به صورت حضوری در کلینیک سروهانا و یا به صورت غیرحضوری در اپلیکیشن فارگو هستیم.